چگونه از سبک زندگي پيامبر (ص) الگو بگيريم؟

خبرگزاري تسنيم گفت‌وگويي با آيت‌الله تحريري، استاد حوزه و پژوهشگر و نويسنده اسلامي، انجام داده است تا سبک زندگي اسلامي مبتني بر محبت جهاني شده خاندان رسالت را مورد بررسي قرار دهد. آيت‌الله تحريري در اين گفتگو تأکيد کرده است که: «لازم است داعيه محبت نسبت به پيغمبر اکرم صلي‌الله عليه و آله را به تأسي و الگوگيري صحيح از آن حضرت تعميم بدهيم. به اين معني که بايد در عمل هم در حد توان خود مانند آن بزرگوار باشيم، نه اينکه ادعايي داشته باشيم و در رفتار اثري از اسلام ما باقي نماند.

بايد سجاياي اخلاقي و صفت‌هاي پسنديده‌اي که نبي مکرم اسلام را در طول قرن‌ها به عنوان اسوه و الگوي بشريت ساخته، بشناسيم و خود را به آن حضرت شبيه کنيم. درواقع بايد رفتار و گفتار ما شباهت به رفتار و گفتار رسول مکرم اسلام داشته باشد تا محبتي که از آن دم مي‌زنيم حقيقت داشته باشد.»

اين استاد اخلاق همچنين تصريح کرده است: «براي شناخت نبي مکرم اسلام لازم است ابتدا به سراغ قرآن کريم برويم و در عين حال به نهج البلاغه و کلام حضرت اميرالمؤمنين امام علي عليه السلام مراجعه کنيم. چون آن حضرت به نمايندگي از تمامي انبيا و اوصياي الهي عليهم السلام، نبي مکرم اسلام را به بهترين وجه ممکن شناخته و معرفي فرموده است. عملکرد و اوصاف امام علي عليه السلام نمونه‌اي از عمل رسول خدا صلي‌الله عليه و آله است و بر همين اساس بايد سبک زندگي ائمه اطهار عليهم السلام را به خوبي بشناسيم. اين شناخت نه تنها ايجاد محبت مي‌کند، بلکه الگوي بسيار خوبي براي پيدا کردن مسير زندگي سالم و صالح مورد تاييد خداوند متعال است.»

دلايل گسترش اسلام در جهان

دليل گسترش اسلام و شناخته شدن چهره نبي مکرم اسلام در سطح جهان و ميان مردمي از اديان و مذاهب گوناگون چيست؟

انسان امروز با هر طرز تفکري که دارد و در هر نقطه تاريخي و گستره جغرافيايي که زندگي مي‌کند، اولاً از زندگي بي‌هدف خسته شده است. علت اين خستگي آن است که عطش دروني انسان سيراب نشده است. مکاتبي که ادعاي سيراب کردن بشر را داشته‌اند درمانده‌اند. از طرف ديگر انسان به طور ذاتي در پي زيبايي است. محبت، راستگويي، عشق، شجاعت و امثال اين خصلت‌هاي زيباي اخلاقي گمشده انسان دنياي امروز است. به اين ترتيب انسان دنبال سرچشمه‌اي مي‌گردد که سيراب واقعي شود. چون از تغذيه کردن از نحله‌ها و مکاتب فکري باطل خسته شده است.

امروزه با از بين رفتن مرزهاي جغرافيايي و ارتباطات گسترده مردم در سراسر دنيا، اين عطش به وضوح جلوه‌گري مي‌کند. به طوري که امروز اين سؤال مطرح است که چگونه و از چه مکتبي تغذيه فکري شود تا به طور حقيقي سيراب شود. اين اتفاق در مکتب اخلاقي نبي مکرم اسلام و اهل بيت عليهم السلام ممکن مي‌شود.

خاندان رسالت مانند عطر خوشي هستند که فضاي عالم را در برمي‌گيرند

همان طور که اشاره کرديد، برخلاف اينکه دشمن در تلاش است اين چشمه را گل‌آلود کند و مانع رسيدن بشر تشنه به اين منبع پر فيض الهي شود، مشاهده مي‌کنيم که روز به روز اشتياق مردم به پيغمبر اکرم صلي‌الله عليه و آله بيشتر مي‌شود. دليل اين اتفاق مبارک را چه مي‌دانيد؟

ابن ابي الحديد درباره حضرت اميرالمؤمنين امام علي عليه السلام نوشته است: «و ما أقول في رجل أقر له أعداؤه و خصومه بالفضل» به اين معني که راجع به شخصي که دشمن به فضل و دانش او اقرار مي‌کند، چه بگويم؟ و در ادامه تأکيد مي‌کند از آن زماني که بر تاريخ مسلط شدم و تاريخ را مطالعه کردم، بني اميه تلاش کردند نور آن حضرت را از بين ببرند و نتوانستند.

دشمنان اسلام راجع به پيغمبر اسلام صلي‌الله عليه و آله نيز همين رفتار را در پيش گرفتند. آنها خواستند اين نور را از بين ببرند اما نتوانستند و هيچ زماني هم موفق نخواهند شد، چراکه خداوند متعال فرموده است: «يرِيدُونَ لِيطْفِئُوا نُورَ اللَهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَهُ مُتِمُ نُورِهِ وَلَوْ کرِهَ الْکافِرُونَ؛ مي‌خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش کنند و حال آنکه خدا گرچه کافران را ناخوش افتد نور خود را کامل خواهد کرد.»

از طرف ديگر اين خاندان رسالت و نبوت مانند عطر خوشي هستند که مخفي و مستتر نمي‌مانند و بوي خوش آن‌ها فضاي عالم را در بر مي‌گيرد و به همه مردم مي‌رسد.

هر اندازه دشمن سعي مي‌کند عطر خوش آموزه‌هاي اسلامي برگرفته از سبک زندگي پيغمبر اسلام صلي‌الله عليه و آله را که فضاي جهان را عطرآگين مي‌کند، مخفي نگه دارد، موفق نخواهد شد. بلکه ديگر مرزهاي ايدئولوژيک هم از بين رفته است.

تنها مسير راه‌يابي به زندگي سالم

علت روي آوردن مردم از اديان ديگر به سمت اسلام و معرفي  پيغمبر اکرم صلي‌الله عليه و آله در سطح جهان به عنوان تنها مسير راه‌يابي به زندگي سالم چيست؟

خداوند متعال در قرآن کريم به خوبي به اين پرسش پاسخ مي‌دهد. آنجا که به صفات پسنديده و سجاياي اخلاقي آن حضرت اشاره مي‌کند و مي‌فرمايد: «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کنْتَ فَظًا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُوا مِنْ حَوْلِک» به اين معنا که « مرحمت خدا بود که با خلق مهربان شدي و اگر تندخو و سخت‌دل بودي مردم از گِرد تو متفرق مي‌شدند.»

البته بايد اين نکته را يادآوري کنيم که لازم است  داعيه محبت نسبت به پيغمبر اکرم صلي‌الله عليه و آله را به تأسي و الگوگيري صحيح از آن حضرت نيز تعميم بدهيم. به اين معني که بايد در عمل هم در حد توان خود مانند آن بزرگوار باشيم، نه اينکه ادعايي داشته باشيم و در رفتار اثري از اسلام ما باقي نماند.

بايد سجاياي اخلاقي و صفت‌هاي پسنديده‌اي که نبي مکرم اسلام را در طول قرن‌ها به عنوان اسوه و الگوي بشريت ساخته، بشناسيم و خود را به آن حضرت شبيه کنيم. درواقع بايد رفتار و گفتار ما شباهت به رفتار و گفتار رسول مکرم اسلام داشته باشد تا محبتي که از آن دم مي‌زنيم حقيقت داشته باشد.

هرچند که مي‌دانيم موضوع محبت نسبت به رسول اکرم صلي‌الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام موضوعي نيست که براي اثبات آن نياز باشد به منابع علمي و ظاهري پناه ببريم و يا فرهنگ لغت کشورها را بررسي کنيم تا اين محبت را اثبات کنيم. زيرا اين محبت چنان گسترده است که نيازي به اثبات ندارد.

اما براي الگو گرفتن از سبک زندگي رسول اکرم صلي‌الله عليه و آله لازم است که آن حضرت را به درستي بشناسيم. به اعتقاد شما، بهترين منابع براي شناخت آن حضرت کدام است؟

براي شناخت نبي مکرم اسلام لازم است ابتدا به سراغ قرآن کريم برويم و در عين حال به نهج البلاغه و کلام حضرت اميرالمؤمنين امام علي عليه السلام مراجعه کنيم. چون آن حضرت به نمايندگي از تمامي انبيا و اوصياي الهي عليهم السلام، نبي مکرم اسلام را به بهترين وجه ممکن شناخته و معرفي فرموده است.

در اين راستا، عملکرد و اوصاف امام علي عليه السلام نمونه‌اي از عمل رسول خدا صلي‌الله عليه و آله است و بر همين اساس بايد سبک زندگي ائمه اطهار عليهم السلام را به خوبي بشناسيم. اين شناخت نه تنها ايجاد محبت مي‌کند، بلکه الگوي بسيار خوبي براي پيدا کردن مسير زندگي سالم و صالح مورد تأييد خداوند متعال است.

قرآن و نهج البلاغه بهترين معرف نبي مکرم اسلام هستند

مگر امام علي عليه السلام، پيغمبر اسلام صلي‌الله عليه و آله را چگونه معرفي مي‌کنند؟

به عنوان مثال امام علي عليه السلام درباره پيغمبر اسلام صلي‌الله عليه و آله مي‌فرمايند: خداوند پيامبرش را با نوري درخشان و برهاني آشکار و راهي روشن و کتابي هدايتگر برانگيخت. خانواده او نيکوترين خانواده و درخت وجودش از بهترين درختان است که شاخه‌هاي آن راست و ميوه‌هاي آن سر به زير و در دسترس همگان است. زادگاه او در مکه و هجرت او مدينه پاک و پاکيزه است که در آنجا نام او بلند شد و دعوتش به همه‌جا رسيد. دل‌هاي نيکوکاران شيفته او شد و زمام چشم‌هاي خردمندان به سوي او خيره شد تا ببينند در ضلالت و گمراهي جهل و ناداني که سر تا سر جهان را فراگرفته چه مي‌کند.

ديدند خداوند به وسيله آن حضرت کينه‌هاي قديمي را نابود کرد و آتش دشمني‌ها را خاموش کرد و ميان برادران ايماني را (مانند اميرالمؤمنين و سلمان) الفت و دوستي انداخت و ميان خويشان مانند حمزه و ابي لهب به سبب اسلام و کفر جدايي انداخت و به واسطه ظهور و پيدايش آن بزرگوار ذلت و بيچارگي مؤمنين را به عزت و سروري و برتري و بزرگي و کفار را به نکبت و بدبختي مبدل کرد. سخن او بيان و خاموشي‌اش زبان بود. چون سخني مي‌فرمود احکام الهي را بيان مي‌کرد و وقتي گفتار و کرداري ديده خاموش مي‏‌ماند، دليل بر صحت و درستي و مباح بودن آن بود.

امام علي عليه السلام در جاي ديگري نبي مکرم اسلام را طوري معرفي مي‌کند که سرمشق و الگوي ما باشد و مي‌فرمايند: خداوند متعال حضرت رسول صلي‌الله عليه و آله را به پيغمبري فرستاد هنگامي که مردم از راه حق گمراه شده و در کار خود سرگردان بودند و در راه فتنه و فساد از روي خبط و اشتباه قدم مي‌گذاشتند.

هواها و آرزوهاي بيجا آن‌ها را گرفتار کرده بود و کبر و نخوت آن‌ها را به اشتباه‌کاري واداشته بود. جهل و ناداني آن‌ها را سبک‌سر کرده بود در حالتي که پريشان‌حال و در کار خويش مضطرب و نگران و مبتلا به ناداني بودند. پس حضرت مصطفي صلي‌الله عليه و آله براي نصيحت مردم کوشش فرمود  و به گذشت در راه راست و به سوي حکمت و دانش و پند نيکو آن‌ها را دعوت کرد تا از بدبختي رها شوند و سعادت دنيا و آخرت را به دست آوردند.