يادي از شاعران سفر کردة تبريز

فعاليت شيدا به حوزه شعر محدود نبود و به فعاليتهاي مطبوعاتي، داستان نويسي و... در دورة جواني علاقه داشت. کتابهاي متعددي به قلم وي منتشر شده است اما رويکرد اصلي آن مرحوم به شعر بود. به فارسي و آذري شعر مي‌سرود و بسياري از اشعار وي صبغة سياسي و حماسي دارد. وي در دورة جواني فعاليت‌هاي سياسي نيز داشت و از فعالان پرشور در دورة ملي شدن صنعت نفت بود. فعاليت‌هاي سياسي شيدا اغلب در مطبوعات نمود داشت. بعد از کودتاي 28 مرداد 1332 شمسي توسط آمريکا و انگليس و سقوط دولت دکتر مصدق، شيدا تحت تعقيب قرار گرفت و مدتي نيز در تبريز زنداني شد. وي در زندان نيز دست از مبارزه برنداشت و اشعاري در تبيين وضعيت زمانه و استبداد رژيم ستمشاهي سرود. شيدا اشعاري نيز در مدح و رثاي ائمة اطهار عليهم‌السلام سروده است.

وي چندين دهه با روزنامة مهد آزادي نيز همکاري داشت و صفحات شعر اين روزنامه به کوشش وي شکل مي‌گرفت.

روانشاد استاد شيدا پس از پيروزي انقلاب اسلامي، اشعار متعددي در همراهي با انقلاب سرود. وي با سازمان تبليغات اسلامي آذربايجان‌شرقي در نقش عضو شوراي شعر انجمن ادبي استاد شهريار از سال 1371 تا 1383 همکاري مستمري داشت و در آيين‌هاي گوناگون ادبي اين سازمان در تبريز، شهرستانهاي استان، تهران و گاهي در کشورهاي همجوار در دهة 70 حضور مي‌يافت.

مهم‌ترين کار شيدا در حوزة ادبيات علاوه بر سرودن شعر به دو زبان فارسي و ترکي آذري، تاليف تذکرة «ادبيات اوجاغي» در سه جلد شامل زندگي‌نامة و نمونه‌هاي اشعار شعراي آذربايجان در دهة 60 و 70 است. در اين تذکره، شرح حال و نمونه‌هاي شعر صدها تن از شعراي آذربايجان از پير و جوان و زن و مرد درج شده است. بسياري از اشعار درج شده در اين تذکره دربارة انقلاب اسلامي و دفاع مقدس است.

ديگر کار مهم استاد شيدا، جمع‌آوري اشعار علي‌اکبر پاکزاد (1280-1345 شمسي) متخلص به حداد است. شيدا که از نزديک با حداد آشنايي داشت، سالها پس از درگذشت او، اشعار پراکندة او را يک به يک جمع‌آوري و در قالب کتابي با عنوان «اودلي سؤزلر» (سخنان آتشين) به چاپ سپرد.

دو جلد از اشعار استاد شيدا، يک جلد به فارسي و يک جلد به آذري، پس از وفات وي منتشر شد.

يحيي شيدا به سال 1390 شمسي دار فاني را وداع گفت و در قطعة هنرمندان مزارستان وادي رحمت تبريز به خاک سپرده شد.

 

* استاد يحيي شيدا

 

آي آراز، بير دالغا وور، دريا كيمي طوفان ائله

ظالمين ييخ قصريني، اؤز باشينا ويران ائله

 

زوره محكوم ائيله‌ييب، ايندي طبيعت بيزلري

زور دئين جلّاد ايله، بيزلر آرا ديوان ائله

 

بير هجوم ايله داغيت شيطانلارين كاشانه‌سين

او فساد و فتنه قصرين، خاکيله يكسان ائله

 

وئرمه امكان بوندان آرتيق هر شرفسيز انسانا

آز بو يولسوز كسلري، دل مُلكونه سلطان ائله

 

تؤكدو ناحق، سئل كيمي، بيهوده قارداشلار قانين

كئچميشي سال خاطره، بير قانه يوز مين قان ائله

 

سو ده‌ييل سندن آخان، قانه دؤنن گؤز ياشي دير

بو اَسَف احوالي گؤر، طوفان قوپار، عصيان ائله

 

بير ـ بيريندن، سن بو قان قارداشلارين سالدين اوزاق

گل بو سرگردانلارين، هر مُشکل‌ون آسان ائله

 

بير قيليج تک اورتادان كسدين محبّت رشته‌سين

آز بو ميداندا شرارت مركبين جولان ائله

 

قاضي اول، انصافه گل، حكم زامان وئر تازه‌‌دن

غصب اولان تورپاقلاري، وابستة ايران ائله

 

كؤكله‌مه هجران سازين، دل سوزونو آرتيرما چوخ

وصلدن سال صحبتي، گل چارة هجران ائله

 

قارداشي قارداشا چاتدير، جاني هجراندان قوتار

بو آغير بير خسته‌ليک‌دير، خسته‌يه درمان ائله

 

نه «‌شمالي»‌ نه « جنوبي»؟ آت بو چيركين سؤزلري

ملک ايراندير تماماً، دونيايا اعلان ائله

 

لعنت او شاهه كي، وئردي باده ايران تورپاغين

ياده سالديقجا او شاهي، لعن ائله، افغان ائله

 

فتحعلي شاه ائيله‌دي فاحش خيانت ايرانا

سنده خدمت گؤستريب، نقصانلاري جبران ائله

 

توركمن چاي پيماني، بير ننگ دير تاريخده

عُرضه‌سيز شاهين ايشين دونيالره اعلان ائله

 

كئچدي اون يئددي شَهَر روسيّه‌نين چنگالينا

بو جناياتي گتير ياده، بوگون عنوان ائله

 

ننگ‌دير تاريخ ايراندا گلستان پيماني

بو ايشه باعث‌لره، يارب اؤزون ديوان ائله

 

گل گتير بو ملّته آزاده‌ليک فرمانيني

ملك ايراني صفاده روضة رضوان ائله

 

تهمت و تحقير اوخو، هر سمتيدن ياغماقدادير

سينه‌وي بير داغ كيمي، بو اوخلارا قالخان ائله

 

يا اؤزون چك بير كناره، غصب اولان مرزي گؤتور

يا ايكي روحو سازاشدير، دل‌لري شادان ائله

 

«‌شيدا» نين دائيم فراق ياردن آغلار گؤزي

گؤستر او شوخون جمالين، گول كيمي خندان ائله.

 

 

جبهه‌دن نامه...

 

آناجان! جبهه‌ده سنگر داليندان

سنه بو مکتوبو، يازيرام ايندي

اليمده سلاحيم، دلده انتقام

دشمنين مزارين قازيرام ايندي

 

دورموشام داغ کيمي، اودلي سنگرده

سلاحيم سسله نير، قان- قان چاغيرير

آختارير فتنه کار دشمن سينه‌سين

«هاردادير او قودوز حيوان؟» باغيرير

 

گؤرمه‌دين دوننکي هجومو افسوس

قهرمانلاريميز، غلبه چالدي

آمانسيز يوروشه کئچدي دؤيوشده

قودوزلار، جانينا ولوله سالدي

 

توپلارين گول له‌سي، اولدوزلو گئجه

سمانين صحنه‌سين ايشقلانديرير

اودلارا چکيري، جهنم کيمي

وارليغي، حياتي بوتون يانديرير

 

دهشتلي قومپارا، توپلارين سسي

اؤلوم ياغديريري، قورو چؤللرده

سکوتو ياريري، بير خنجر کيمي

سؤندورور اومودون شمعين دللرده

 

سکوتو سينديردي گوله‌لر سسي

هريانا باخيرام اود- آلاو گلير

تک آنا مله‌مير، اوغول غمينده

بلکه مسلسل ده،تفنگده ملير

 

قالاندي لش اوسته دوشمانين لشي

دئيرسن بير قالا، ياراندي لشدن

سيزيلتي، اينيلتي سس لري، حزين

قولاغا ده‌گيري ياغي آرتشدن

 

منده دوستلاريم تک گئجه- گوندوزو

جبهه ده ووروشوب دوشماني قوغدوم

ائليمه، يوردوما، هر کج باخانين

قدرتلي اليم‌له بورنونو اوغدوم

 

آند اولسون امديگيمپاک، حلال سوده

نه قدر چاققاللار مئشه‌ده دورور

چاليشيب، ال‌له‌شيب، ووروشاجاغام

منده وار داغلار تک صبرله غرور

 

آند اولسون شهيدين پاک پيکرينه

لاله لر بيتيرن ايستي قانلارا

بير قاريش قويمارام آنا تورپاغي

يئتيشسين دوشمانا، قودورغانلارا

 

بويانسام قانيما شهيدلر کيمي

آي آنا غميمده سينه داغلاما

روحومون ايسته‌سن راحت اولماغين

عزا مجلسينده جوشوب آغلاما

 

بو دونيا بئش گوندي، فاني دونيادير

او باشدان گلنلر، بو باشدان گئدير

عزتله ياشاماق، شرفله اؤلمک

ايمانلي انسانا، بؤيوک فخردير

 

وطني قوروماق، اوغروندا اؤلمک

شرفلي ملتين ايده آلي دير

اؤلمز بير ملتين، قانلي بير ائلين

شهيدليک حياتي، استقلالي دير

 

يئنه‌ده دوشمانين طياره لري

قارالتدي بولود تک جبهه سماسين

سانکي گؤي قارالدي، گونش توتولدو

قارانليق قاپسادي، ايشيق دونياسين

 

بوياندان تانک‌لار هجومه گئچدي

بير گول‌له گليري، لاپ منه ساري

قاريشدي بير- بيره قاووشدو، يئر گؤي

ايندي باخ! آخ ...

 

سنگر داليسيندا گؤزلرين يومدو

قلم قهرمانين دوشدو اليندن

استقلال، آزادليق، جمهوري دئيه

تکجه، بير آخ قوپدو ياواش ديليندن...