آسم و آلرژي از شايع‌ترين مشکلات سلامت در جوامع امروزي هستند که نه‌تنها کودکان، بلکه بزرگسالان را نيز درگير مي‌کنند؛ همچنين تغييرات آب‌وهوايي، آلودگي هوا، سبک زندگي شهري و افزايش عوامل آلرژي در محيط، موجب شده بروز اين بيماري‌ها در سال‌هاي اخير روندي افزايشي داشته باشد.
کپی آدرس
اشتراک گذاری در فیس بوک
اشتراک گذاری در تویتر
پست الکترونیک
اشتراک گذاری در لینکداین
اشتراک گذاری در واتساپ
بنابر اين تشخيص زود هنگام، استفاده صحيح از داروها و رعايت توصيه‌هاي پيشگيرانه مي‌تواند نقش مهمي در کنترل علائم و جلوگيري از تشديد اين بيماري‌ها ايفا کند.
در همين راستا با منصوره شريعت فوق تخصص ايمونولوژي و آلرژي باليني و عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشکي تهران گفتگويي داشتيم.
به چه دليل آسم و آلرژي در دهه‌هاي اخير روند افزايشي داشته است؟
شريعت: در سال‌هاي اخير، آمار ابتلاء به بيماري‌هاي تنفسي از جمله آسم و آلرژي نسبت به يک يا دو دهه گذشته روندي افزايشي داشته است. اگرچه زمينه‌هاي ژنتيکي در بروز اين بيماري‌ها نقش دارند؛ همچنين محيط و سبک زندگي شهري مهم‌ترين عوامل افزايش شيوع آسم و آلرژي محسوب مي‌شوند.
تغيير الگوهاي زندگي مدرن، افزايش شهرنشيني، زندگي در آپارتمان‌هاي کوچک با تهويه نامناسب و قرار گرفتن در معرض آلودگي هوا و آلاينده‌هاي محيطي از جمله دلايل اصلي رشد بيماري‌هاي آلرژيک است، بنابر اين حتي در منازل نيز، تهويه مناسب اتاق‌ها رعايت شود تا از تشديد علائم آلرژي پيشگيري گردد.
سيگار در دوران بارداري چه تأثيري روي جنين مي‌گذارد؟
شريعت: يکي از جدي‌ترين عوامل خطر، مصرف دخانيات است، قرار گرفتن مادر باردار در معرض دود سيگار چه به صورت مستقيم و چه غيرمستقيم احتمال ابتلاي نوزاد به آسم را به شکل چشمگيري افزايش مي‌دهد. به همين دليل، ترک سيگار توسط والدين و پرهيز از حضور در محيط‌هاي آلوده به دود، اقدامي کليدي براي پيشگيري از ابتلاي کودکان به آلرژي و بيماري‌هاي تنفسي است.
همچنين نوع زايمان بر ابتلاي کودکان به آلرژي تأثير دارد و در زايمان طبيعي، نوزاد هنگام عبور از کانال زايماني در معرض ميکروب‌هاي مفيدي قرار مي‌گيرد که به تکامل سيستم ايمني او کمک مي‌کنند. اما در زايمان سزارين، اين تماس طبيعي حذف مي‌شود و احتمال بروز آلرژي در کودک افزايش مي‌يابد.
آيا مصرف بي‌رويه آنتي‌بيوتيک‌ها منجر به آلرژي مي‌شود؟
شريعت: مصرف غيرضروري آنتي‌بيوتيک، چه در دوران بارداري و چه در سال‌هاي ابتدايي زندگي کودک، يکي ديگر از عوامل مؤثر بر بروز آلرژي است. آنتي‌بيوتيک‌ها با از بين بردن باکتري‌هاي مفيد روده، روند تکامل سيستم ايمني را مختل کرده و زمينه ابتلاء به بيماري‌هاي آلرژيک را فراهم مي‌کنند. مصرف اين دارو تنها در موارد ضروري و تحت نظر پزشک انجام شود.
زندگي بيش از حد بهداشتي مي‌تواند احتمال بروز آلرژي را افزايش دهد. کاهش مواجهه بدن با ميکروب‌هاي طبيعي، سبب ضعف در تکامل سيستم ايمني شده و کودکان را در برابر بيماري‌هاي آلرژيک آسيب‌پذيرتر مي‌سازد.
عوامل مؤثر در افزايش آسم و آلرژي چيست؟
شريعت: در دهه‌هاي اخير، تغيير سبک زندگي و افزايش مواجهه با آلاينده‌هاي محيطي باعث رشد چشمگير آمار مبتلايان به آسم و آلرژي شده است. سدهاي حفاظتي دستگاه تنفس و گوارش که نقش مهمي در ايمني بدن دارند، در اثر تماس مداوم با مواد شيميايي موجود در هوا تضعيف مي‌شوند.
تأثير آلاينده‌هاي شيميايي بر آسم چگونه است؟
شريعت: گازهايي مانند اوزون و دي‌اکسيدسولفور که در اثر ترافيک و آلودگي‌هاي شهري توليد مي‌شوند، محرک‌هاي جدي حملات آسم هستند. همچنين دود سيگار چه به صورت مستقيم و چه غيرمستقيم از مهم‌ترين عوامل تحريک دستگاه تنفسي محسوب مي‌شود و مي‌تواند در کوتاه‌مدت موجب سرفه، تنگي نفس و حمله آسم گردد.
آيا حيوانات خانگي مي‌توانند منجر به ايجاد آلرژي شوند؟
شريعت: وجود حيوانات خانگي مانند گربه، سگ يا پرندگان نيز مي‌تواند در طول زمان به بروز آلرژي در کودکان يا بزرگسالان منجر شود. تجمع تدريجي آلرژن‌ها در محيط خانه سبب توليد آنتي‌بادي در بدن و در نهايت بروز علائم باليني نظير آلرژي بيني يا آسم مي‌شود.
خانواده‌هايي که کودک مبتلا به آسم دارند، تا حد امکان تماس با حيوانات خانگي را محدود کنند. همچنين بايد از وسايل خواب حساسيت‌زا مانند بالش‌هاي پر يا لحاف‌هاي پشمي پرهيز شود. زيرا اين وسايل علاوه بر ايجاد واکنش آلرژيک، محيط مناسبي براي رشد مايت‌ها و قارچ‌ها هستند. شست‌وشوي مرتب ملحفه‌ها و پتوها با آب گرم هر ده روز يک‌بار مي‌تواند به کاهش آلرژن‌ها کمک کند.
آسم چگونه درمان مي‌شود؟
شريعت: آسم برخلاف بيماري‌هاي گذرا، نيازمند مديريت بلندمدت است. هر فردي که يک بار دچار حمله آسم شود، بايد بداند که اين بيماري قابليت تکرار دارد و تنها با رعايت اصول پيشگيري و مصرف داروهاي استاندارد مي‌توان آن را کنترل کرد. خوشبختانه با رعايت اين دستورالعمل‌ها، بيماران مبتلا به آسم مي‌توانند زندگي عادي و بدون محدوديت داشته باشند.
بيماران مبتلا به آسم و آلرژي بايد علاوه بر استفاده از داروهاي تجويزي، به حذف عوامل آلرژن محيطي در خانه نيز توجه ويژه داشته باشند. گرد و غبار، مايت‌ها، حيوانات خانگي، دود سيگار و رطوبت بالا از جمله محرک‌هايي هستند که علائم آلرژي را تشديد مي‌کنند.
گرد و غبار در ايجاد آلرژي چه نقشي دارد؟
شريعت: وسايل پرزدار مانند عروسک‌هاي بزرگ، فرش دستباف و بالش‌هاي پر محيطي مناسب براي رشد مايت‌ها فراهم مي‌کنند. تجمع اين آلرژن‌ها در اتاق خواب کودکان مي‌تواند باعث بروز حملات آلرژيک شود.
اتاق کودکان مبتلا به آسم خلوت باشد، از جاروبرقي به صورت مرتب استفاده شود و پرده‌ها حداقل دو بار در هفته گردگيري شوند. همچنين شست‌وشوي رختخواب با آب گرم هر 10 روز يک‌بار، ميزان مايت‌ها را به طور قابل توجهي کاهش مي‌دهد.
آب‌وهواي مرطوب، مانند مناطق شمالي ايران، شرايط مساعدي براي رشد قارچ‌ها و مايت‌ها ايجاد مي‌کند و به همين دليل ميزان آلرژي در اين مناطق بالاتر است و استفاده مداوم از دستگاه‌هاي بخور در خانه مي‌تواند رشد مايت‌ها را افزايش دهد. تنظيم رطوبت و تهويه مناسب از راهکارهاي مهم در کاهش آلرژن‌هاي خانگي است.
استفاده از اسپري تنفسي چقدر مي‌تواند در درمان آسم تأثير داشته باشد؟
شريعت: يکي از نکات کليدي در مديريت آسم، استفاده صحيح از اسپري‌هاي تنفسي است. اسپري‌ها، به دليل اثر مستقيم بر دستگاه تنفس و بيني، بهترين و کم‌عارضه‌ترين روش درماني براي بيماران مبتلا به آلرژي و آسم محسوب مي‌شوند.
برخلاف تصور برخي خانواده‌ها، اسپري‌هاي استنشاقي حاوي کورتون‌هاي ضعيف هستند که جذب سيستميک ندارند و تنها در محل التهاب تنفسي اثر مي‌گذارند. اين داروها در صورت استفاده مداوم طي سه ماه، باعث کاهش التهاب قفسه سينه و پيشگيري از حملات آسم مي‌شوند.
پرهيز از آلرژن‌ها نخستين گام در کنترل آلرژي است. دوري از حيوانات خانگي، عدم نگهداري پرندگان در خانه يا بالکن، حذف وسايل حساسيت‌زا و پرهيز از قرار گرفتن در معرض دود سيگار از مهم‌ترين نکات پيشگيرانه به شمار مي‌رود.
يکي از چالش‌هاي مهم در درمان آسم و آلرژي، مقاومت خانواده‌ها در برابر استفاده از اسپري‌هاي استنشاقي است. بسياري از والدين تصور مي‌کنند اين داروها اعتيادآور هستند يا کودکشان بايد براي هميشه از آن‌ها استفاده کند. اما اين باور کاملاً نادرست است.
اسپري‌ها هيچ‌گونه خاصيت اعتيادآوري ندارند و تنها زماني تجويز مي‌شوند که بيمار علائم فعال آسم داشته باشد. مصرف اين داروها بايد تحت نظر پزشک انجام شود و پس از کنترل بيماري، امکان قطع آن‌ها وجود دارد.
آسم کودکان را چگونه درمان کنيم؟
شريعت: بسياري از کودکان مبتلا به آسم با افزايش سن و رشد راه‌هاي هوايي، بهبود قابل توجهي پيدا مي‌کنند. حتي کودکاني که چند سال تحت درمان با اسپري بوده‌اند، پس از کنترل علائم، بدون نياز به دارو زندگي عادي خود را ادامه داده‌اند.
خانواده‌ها براي کنترل مؤثر بيماري، به جاي نگراني از مصرف طولاني‌مدت دارو، بر رعايت دقيق دستور پزشک تمرکز کنند. استفاده منظم و صحيح از اسپري‌ها يکي از مطمئن‌ترين و بي‌عارضه‌ترين روش‌هاي درمان آسم است و مي‌تواند از حملات شديد و عوارض طولاني‌مدت جلوگيري کند.
علت ايجاد آلرژي در فصل پاييز چيست؟
شريعت: بيماري‌هاي تنفسي در پاييز را فصل آتشفشان آسم مي‌نامند؛ چرا که در اين فصل علائم آسم و آلرژي به‌ويژه در کودکان شدت مي‌گيرد و ميزان مراجعه بيماران به مراکز درماني افزايش مي‌يابد.
در حالي که در فصل بهار بيشتر علائم آلرژي به شکل حساسيت بيني ناشي از گرده گياهان ديده مي‌شود، در پاييز شرايط متفاوت است. از نيمه شهريور با سردتر شدن هوا، راه‌هاي هوايي بيماران تحريک مي‌شود. همزمان با بازگشايي مدارس و افزايش تجمعات دانش‌آموزان، شيوع ويروس‌هاي تنفسي نيز بالا مي‌رود و همين عامل يکي از شايع‌ترين دلايل بروز حملات آسم است.
ويروس‌هاي ساده‌اي مانند عامل سرماخوردگي در افراد سالم تنها موجب چند روز آبريزش بيني و سرفه خفيف مي‌شوند، اما در کودکان مبتلا به آسم يا آلرژي تنفسي، همين عفونت مي‌تواند به سرعت منجر به درگيري ريه‌ها، تنگي نفس، سرفه‌هاي شديد و حتي بستري شدن شود.
خانواده‌ها معمولاً گزارش مي‌دهند که سرماخوردگي کودک به ريه‌اش مي‌ريزد؛ اين موضوع ناشي از حساسيت بالاي راه‌هاي هوايي در اين بيماران است.
خانواده‌هايي که فرزندشان سال گذشته در پاييز دچار حمله آسم شده است، بايد از نيمه شهريور مصرف داروها و اسپري‌هاي استنشاقي را حتي در صورت نبود علائم آغاز کنند. ادامه مصرف دارو در تابستان يا شروع دوباره آن در ابتداي پاييز، بسته به شدت بيماري توسط پزشک تعيين مي‌شود و مي‌تواند نقش مهمي در پيشگيري از حملات خطرناک داشته باشد.
استفاده از اسپري‌هاي تنفسي زير نظر پزشک به هيچ عنوان اعتيادآور نيست و مهم‌ترين راهکار کنترل آسم در کودکان و نوجوانان محسوب مي‌شود. رعايت اين نکته به‌ويژه با شروع فصل پاييز و افزايش موارد ابتلاء به عفونت‌هاي ويروسي، اهميت دوچندان پيدا مي‌کند.
براي کنترل آسم در کودکان و بزرگسالان چه نکاتي را توصيه مي‌کنيد؟
شريعت: با شروع فصل پاييز، بسته شدن محيط‌هاي آموزشي، سرد شدن هوا و افزايش تجمعات، شرايطي فراهم مي‌شود که ويروس‌هاي تنفسي راحت‌تر منتقل شوند. اين عوامل در کنار هواي سرد، زمينه تشديد علائم آسم در افراد مستعد را فراهم مي‌کند. به همين دليل پاييز همچنان به‌عنوان يکي از مهم‌ترين فصل‌هاي پرخطر براي بيماران آسمي شناخته
مي‌شود.
در فصل پاييز استفاده از ماسک نيز مي‌تواند به کنترل آسم کمک کند. ماسک علاوه بر جلوگيري از ورود ويروس‌ها، باعث گرم‌تر شدن هواي تنفسي شده و از تحريک راه‌هاي هوايي توسط هواي سرد پيشگيري مي‌کند. همچنين با توجه به افزايش آلودگي هوا در اين فصل، ماسک مي‌تواند از تماس مستقيم بيماران با آلاينده‌ها جلوگيري کند.
کودکان و بزرگسالاني که سابقه آسم دارند، نبايد مصرف اسپري‌هاي کورتوني يا ساير اسپري‌هاي تجويز شده توسط پزشک را خودسرانه قطع کنند. اين داروها، که قدرت متفاوتي دارند، موجب آرامش قفسه سينه و جلوگيري از حملات شديد مي‌شوند. پزشکان معمولاً براي بيماران «طرح عملي يا اکشن پلن» تهيه مي‌کنند تا خانواده‌ها در صورت بروز علائم، بدانند چه داروهايي و در چه زماني بايد استفاده شوند. اين آگاهي به خانواده‌ها اعتماد به نفس مي‌دهد و کمک مي‌کند بيماري به‌طور کامل تحت کنترل قرار گيرد.
همچنين بيماران مبتلا به آسم، به‌ويژه کودکان، بهتر است که از 15 شهريور مصرف اسپري‌هاي استنشاقي را طبق نظر پزشک آغاز کنند. اين اقدام نقش محافظتي دارد و مانع از بروز علائم آسم در مواجهه با ويروس‌هاي تنفسي يا هواي سرد مي‌شود.
اگر کودکي يک‌بار دچار حمله آسم شده باشد، احتمال تکرار آن وجود دارد و خانواده‌ها نبايد تصور کنند مشکل براي هميشه برطرف شده است. اما در صورت پايبندي به مصرف دارو و رعايت توصيه‌هاي پزشکي، احتمال وقوع مجدد حملات آسم بسيار کاهش مي‌يابد و حتي ممکن است ديگر شاهد بازگشت علائم نباشند.
منبع: مهر
کپی آدرس
اشتراک گذاری در فیس بوک
اشتراک گذاری در تویتر
پست الکترونیک
اشتراک گذاری در لینکداین
اشتراک گذاری در واتساپ
بخش خبری آذربایجان
اظهار نظر 0
روزنامه به دیدگاه شما نیازمند است،از نظراتتون روی موضوعات پیشوازی خواهیم کرد.