ماجراجويي اردوغان اين بار در سرزمين افغان‌ها

اين اهميت در سال‌هاي اخير، به ويژه پس از بازگشت طالبان به قدرت در 2021، افزايش يافته است. ترکيه با حفظ حضور خود در افغانستان، نه تنها منافع ملي خود را تأمين مي‌کند، بلکه در رقابت با قدرت‌هاي ديگر مانند روسيه و چين براي نفوذ در آسياي مرکزي، موقعيت خود را قوي‌تر مي‌کند.

تيکا در افغانستان با پروژه‌هاي توسعه‌اي، نفوذ نرم ترکيه را گسترش مي‌دهد و چهره‌اي مثبت از اين کشور به‌عنوان ناجي ترويج مي‌کند. اين فعاليت‌ها بازارهاي جديدي براي کالاهاي ترکي ايجاد کرده و به رشد اقتصادي ترکيه کمک مي‌کند.

سابقه و گسترش فعاليت‌ها

آژانس همکاري و هماهنگي ترکيه (تيکا) از سال 1383 (2004 ميلادي)، پس از سقوط رژيم طالبان، با هدف کمک به بازسازي و بهبود زندگي مردم افغانستان، فعاليت‌هاي خود را آغاز کرد.

اين سازمان با گشايش دفتر کابل، نه تنها به توسعه زيرساخت‌ها کمک کرد، بلکه به طور غيرمستقيم، نفوذ و منافع ملي ترکيه را در منطقه افزايش داد.تيکا دامنه فعاليت‌هاي خود را با افتتاح دفاتر در مزارشريف (1386) و هرات (1395) گسترش داد و تا کنون بيش از 1500 پروژه در حوزه‌هاي آموزش، بهداشت، کشاورزي و مرمت آثار باستاني در افغانستان اجرا کرده است.

نکته قابل توجه اين است که پس از تسلط دوباره طالبان در مرداد 1400 (اوت 2021)، زماني که بسياري از نهادهاي بين‌المللي فعاليت‌هاي خود را محدود يا متوقف کردند، تيکا به تلاش‌هايش ادامه داد. براي مثال، در سال‌هاي 1401 و 1402، اين آژانس پروژه‌هاي آموزشي و بهداشتي متعددي را در ولايات مختلف به اجرا درآورد.

اين رويکرد نشان‌دهنده تمايل قاطع ترکيه به حفظ حضور و نفوذ خود در افغانستان، حتي در شرايط پيچيده سياسي است. به وضوح، تيکا به عنوان بازوي اصلي ترکيه براي گسترش نفوذ بين‌المللي عمل مي‌کند و از طريق اين فعاليت‌ها، منافع دولت متبوع خود را در افغانستان به حداکثر مي‌رساند.

آموزش

دوره‌هاي آموزشي: دوره‌هايي در زمينه آموزش زبان ترکي، خياطي، گل‌دوزي، آرايشگري و قالي‌بافي براي زنان و جوانان در مناطق مختلف به انجام رسانده است.

تيکا با همکاري اداره معارف ولايت بلخ، يک دوره آموزش زبان ترکي براي 90 دانش‌آموز اين ولايت با اعطاي گواهينامه معتبر برگزار کرد.

همچنين تيکا در سال 2016 با همکاري اداره امور زنان ولايت جوزجان، يک دوره آموزشي به‌خصوص در رشته‌هاي خياطي و گل‌دوزي براي زنان اين ولايت در شهر مزارشريف برگزار کرد.

اين پروژه‌ها مهارت‌هاي محلي را ارتقا داده و به‌طور غيرمستقيم، با آموزش زبان ترکي، به ترويج فرهنگ ترکيه در افغانستان کمک کرده‌اند.

 تأمين ميز و صندلي براي مدارس: تيکا ميز و صندلي‌هاي کمکي را براي مدارس دولتي در استان‌هاي بدخشان، بغلان و بلخ فراهم کرد. اين پروژه، که توسط هماهنگ‌کننده تيکا در مزارشريف مديريت شد، شرايط آموزشي را براي حدود 20 هزار دانش‌آموز بهبود بخشيد. مقامات محلي از حمايت ترکيه قدرداني کردند و تأکيد کردند که تيکا به‌طور مداوم از آموزش در افغانستان حمايت مي‌کند.

بهداشت

در حوزه بهداشت، تيکا اقدامات مؤثري انجام داده است که از آن جمله مي توان به تجهيز بخش آنکولوژي بيمارستان منطقه‌اي هرات را که سالانه به 4000 بيمار خدمات ارائه مي‌دهد،اشاره کرد.

اين اقدامات دسترسي به خدمات درماني را بهبود بخشيده و چهره مثبتي از ترکيه به‌عنوان يک حامي بشردوستانه ايجاد کرده است. اهميت فعاليت هاي تيکا در بخش بهداشت به اين علت حائز اهميت است که اين بخش به دليل ارائه خدمات مستقيم به مردم، جمع آوري اطلاعات و رساندن منافع اقتصادي به ترکيه از نقش مهمي در توسعه نفوذ، برخوردار است.

 بخش مراقبت‌هاي ويژه نوزادان در دانشگاه ننگرهار: تيکا يک بخش مراقبت‌هاي ويژه نوزادان را در بيمارستان آموزشي دانشکده پزشکي دانشگاه ننگرهار تأسيس کرد.

اين پروژه شامل تعمير گسترده بخش نوزادان و ارائه 72 قلم تجهيزات پزشکي مانند انکوباتورها، دستگاه‌هاي تنفس مصنوعي، و تجهيزات سونوگرافي بود.

سيستم اکسيژن نيز به صورت مرکزي ارتقا يافت. مراسم تحويل با حضور مقامات محلي و هماهنگ‌کننده تيکا در کابل برگزار شد، و تأکيد شد که هدف اصلي نجات جان نوزادان است

تداوم فعاليت‌ها پس از بازگشت طالبان

پس از بازگشت طالبان به قدرت در مرداد 1400 بسياري از نهادهاي بين‌المللي مانند سازمان ملل متحد و برخي سازمان‌هاي غيردولتي، فعاليت‌هاي خود را در افغانستان کاهش دادند يا به‌طور کامل متوقف کردند.

با اين حال، تيکا حضور خود را حفظ کرد و پروژه‌هاي جديدي را به اجرا درآورد که مي توان به ادامه دوره‌هاي آموزشي حرفه‌اي براي زنان و جوانان در کابل و مزارشريف، توزيع بذر و ابزار کشاورزي در مناطق روستايي در سال 1401واهداي تجهيزات پزشکي به بيمارستان عمومي کابل، از جمله براي بخش کودکان در سال 1402 اشاره کرد.

فعاليت‌هاي تيکا در افغانستان نتايج چندجانبه‌اي به دنبال داشته است:

بهبود روابط دوجانبه: اين پروژه‌ها اعتماد ميان دو کشور را افزايش داده و ترکيه را به‌عنوان يک شريک قابل اتکا معرفي کرده است، که به تأمين منافع ملي ترکيه، از جمله ثبات منطقه‌اي، کمک مي‌کند.

افزايش نفوذ فرهنگي: آموزش زبان ترکي و مرمت آثار باستاني، به توسعه نفوذ فرهنگ ترکيه در افغانستان ياري رسانده و پيوندهاي اجتماعي را تقويت کرده است.

 بنابراين آژانس تيکا به واسطه فعاليت‌هاي گسترده و گوناگون خود در افغانستان، به عنوان نمادي از رويکرد ديپلماسي توسعه‌اي ترکيه در اين کشور شناخته مي‌شود.

اين نهاد با اجراي پروژه‌هاي عمراني و انسان‌دوستانه، به شکلي موثر در جهت تحقق اهداف سياست خارجي و تامين منافع ملي و امنيت ترکيه در افغانستان فعاليت مي‌نمايد. بر اساس موارد ذکر شده، تيکا با بهره‌گيري از قدرت نرم و ديپلماسي توسعه‌اي، به نحو قابل توجهي در حال گسترش حوزه نفوذ خود در افغانستان است.

منبع : فارس