سگ‌گرداني در دنيا محدود، در ايران نامحدود!

به گزارش جوان، در انگليس و امريکا تا 150 دلار و در فرانسه تا 750 يورو، جريمه سگ‌گرداناني است که قانون را نقض مي‌کنند. سختگيرانه‌ترين قوانين سگ‌گرداني مربوط به همين کشورهاي اروپايي و امريکايي است. حقوق شهروندي در همه کشورها درقبال سگ‌گرداني با قانون حفاظت مي‌شود، به جز در ايران! ولنگاري سگ‌ها و سگ‌گرداني در ايران، حقوق شهروندي متعددي از حق بر بهداشت و سلامت گرفته تا حق حيات ايرانيان را نقض کرده و مي‌کند. درست است که قانون‌گذاري مستقيمي در رابطه با سگ‌گرداني در ادبيات حقوقي ما وجود ندارد و در اين زمينه نيازمند به‌روزرساني قوانين هستيم، اما مقررات موجود هم محدوديت‌هاي مختصري بر جولان سگ‌گرداني در ايران وضع کرده است که البته به درستي اجرا نمي‌شود.

«خودروي سگ‌گردان‌ها توقيف مي‌شود» اين مطلب را هفته گذشته دادستان عمومي و انقلاب اصفهان گفت. سيدمحمد موسويان با تأکيد براينکه در راستاي احياي حقوق عامه و توجه به مطالبات جدي مردم، هرگونه سگ‌گرداني در سطح شهر اصفهان اعم از پارک‌ها، اماکن عمومي و وسايط نقليه ممنوع است، خاطر نشان کرد که با اين افراد برخورد جدي خواهد شد. دادستان عمومي و انقلاب اصفهان همچنين به پليس‌راه و عوامل انتظامي دستور داد با هماهنگي دستگاه قضايي و ساير دستگاه‌هاي متولي نسبت به توقيف سيستمي و فيزيکي خودروها و معرفي رانندگان متخلف، پلمب مغازه‌هاي مرتبط و مطب‌هاي دامپزشکي غيرمجاز اقدام کرده و نتيجه اقدامات صورت‌گرفته به دادستاني اعلام شود.

موسويان سگ‌گرداني مصاديقي از تضييع حقوق عمومي برشمرد که تهديدي براي بهداشت و آسايش و آرامش شهروندان به شمار مي‌آيد و تأکيد کرد: بر همين اساس نسبت به تشکيل پرونده قضايي و برخورد با عامل يا عاملان آن اقدام قاطع قضايي انجام خواهد شد. پس از اين اظهارات حسين مجيدي دادستان اروميه نيز با اشاره به اينکه سگ‌گرداني مصداق تضييع حقوق عمومي است، تأکيد کرد که سگ‌گرداني در آذربايجان غربي ممنوع است و با اين پديده برخورد قضايي مي‌شود. اين پايان ماجرا نبود و پس از آن دادستان‌هاي همدان، قزوين، آذربايجان شرقي، رباط‌کريم، کرمانشاه و يزد نيز به شکل سلسله وار ممنوعيت‌ها اين‌چنيني را در مورد سگ‌گرداني اعلام کردند. البته شايد بتوان گفت اولين چراغ اقدامات اخير در مقابله با سگ گرداني طي ماه‌هاي اخير را پليس راهور استان اردبيل روشن کرد که ماه پيش تأکيد کرد که بود مأموران با شهرونداني که سگ را در داخل خودرو قرار داده و جابه‌جا مي‌کنند، برخورد خواهد کرد.

موج حمايت‌ها از اين اقدامات در شهرها و استان‌هاي مختلف موجب شد تا بالاخره در تهران نيز سگ‌گرداني با خودرو ممنوع اعلام شود و رئيس پليس راهور تهران بزرگ با هشدار نسبت به اين اقدام تأکيد کند که خودروهايي که دست به سگ‌گرداني بزنند، اعمال قانون خواهند شد.

سردار سيد ابوالفضل موسوي‌پور با اشاره به اينکه سگ‌گرداني در سطح شهر و به‌ويژه در فضاهاي عمومي، بارها از سوي پليس به عنوان رفتاري خارج از عرف و مقررات شهري مورد تذکر قرار گرفته افزود: برخي افراد اقدام به سگ‌گرداني با خودرو مي‌کنند که اين اقدام نيز از نظر قانوني و انتظامي پذيرفته‌شده نيست و پليس با مشاهده چنين مواردي طبق قانون با راننده برخورد و خودرو را اعمال قانون خواهد کرد. رئيس پليس راهور تهران بزرگ همچنين با اشاره به اينکه پليس با جديت با مظاهر هنجارشکنانه در سطح شهر مقابله مي‌کند، اظهار کرد: از شهروندان انتظار مي‌رود در حفظ آرامش رواني و رعايت هنجارهاي اجتماعي همکاري لازم را داشته‌باشند.

اقدامات اخير پليس نشان مي‌دهد که احتمالاً اين‌بار قرار است پس از درخواست‌هاي متعدد شهروندان در خصوص آزار و اذيت از وضعيت سگ‌گرداني در شهرها پليس براي «حفظ آرامش رواني و رعايت هنجارهاي اجتماعي» دست به اقدام عملي بزند و اين اميد وجود دارد که اين اقدامات به ديگر استان‌ها و شهرها هم سرايت پيدا کند هر چند هنوز جديت لازم ديده نشده‌است.

برخي از تهديدات نگهداري از سگ در شهر

مسئله‌اي که موجب‌شده امروز دادستان‌ها در خصوص بحث نگهداري از سگ‌ها و سگ گرداني ورود پيدا کنند، اين واقعيت است که در سال‌ها اخير نگهداري از سگ در منازل تهران و برخي از شهرهاي بزرگ به شکل زيادي افزايش يافته‌است. نگهداري از سگ در منزل به عنوان حيواني نجس مؤکداً در اسلام نهي شده‌است.

پيامبر (ص) فرموده‌اند خانه‌اي که سگ در آن باشد، ملائکه الهي به آن در نمي‌آيند و اميرمؤمنان علي (ع) نيز فرمودند که از نگهداري سگ در خانه بپرهيزيد. از سوي ديگر در شرايطي که تراکم جمعيت در ابرشهرهاي کشور با خود گرفتاري‌هاي زيادي را براي شهروندان به همراه دارد، حضور سگ‌ها در فضاي عمومي و مخصوصاً محيط‌هاي تفريح خانواده‌ها و همچنين آلوده‌شدن محيط مشترک آپارتمان‌ها و شهر به وسيله فضولات آنها نه‌تنها مي‌تواند موجبات تهديد سلامت جسماني افراد به وسيله بيماري‌هايي مانند توکسوپلاسموز و کيست هيداتيد شود، بلکه سلامت رواني بخش زيادي از شهروندان و مخصوصاً کودکان را نيز تهديد
مي‌کند.

حضور سگ‌ها در پارک، خيابان، فروشگاه، رستوران مخصوصاً در حالي که بسياري از آنها بدون قلاده توسط صاحبانشان رها شده موجبات ترس و اضطراب بخش زيادي از افراد به خصوص کودکان مي‌شود. همچنين رانندگي افراد در حالي که سر سگ‌ها از پنجره ماشين بيرون است، نه‌تنها موجب پرت‌شدن حواس ديگر رانندگان مي‌شود، بلکه حتماً خود راننده‌اي که در حال سگ‌گرداني است نيز توانايي کاملي براي مهار وسيله نقليه نخواهد داشت يا در بهترين حالت موجب کند شدن سرعت و افزايش ترافيک مي‌شود.

از همه اينها بدتر، اما شايد وضعيتي است که سگ‌ها به زمين بازي کودکان وارد مي‌شوند. اين حيوانات مي‌توانند عامل انتقال بسياري از بيماري‌ها بين انسان و حيوان باشند و در شرايطي که گزارش‌ها مي‌گويد حدود 80 درصد از سگ‌هاي خانگي آزمايش‌هاي بهداشتي لازم را انجام نداده‌اند، مسئولان از افزايش بيماري سالک در منطقه يک تهران گزارش مي‌دهند. حال در شرايطي که وسايل و زمين بازي کودکان بايد کاملاً بهداشتي و ايمن باشند، قابل‌پيش بيني است حضور سگ‌ها در اين محل‌ها که در بسياري از موارد فضولات سگ‌ها توسط افراد سگ گردان نيز جمع آوري نمي‌شود مي‌تواند چه پيامدهايي در پي داشته‌باشد. از سوي ديگر نه‌تنها والدين بلکه بسياري از کودکان نيز از اين حيوانات وحشت دارند و حضور آنها مي‌تواند تأثيرات بسيار مخرب روحي و رواني براي کودکان داشته‌باشد. کودکي که مورد حمله سگ قرار مي‌گيرد، ممکن است دچار اختلال استرس پس از سانحه شود که اين ترس مي‌تواند در آينده به فوبياي حيوانات، اضطراب اجتماعي يا حتي پرخاشگري تبديل شود.

نظرات عمومي در مورد سگ‌گرداني

اين روزها رسانه‌هاي عمومي و شبکه‌هاي مجازي پر است از شکايت افرادي که از حضور سگ‌ها در محيط زندگي آنها به ستوه آمده‌اند؛ مثلاً فردي از صداي پارس کردن سگ‌ها در آپارتمان محل زندگي کلافه شده و نوشته‌بود از نصف شب تا ظهر و صبح صداي سگ مانع از آسايش ما در منزلمان شده‌است يا فرد ديگري مي‌گويد سه سال است به دليل مشاهده استفاده سگ‌ها از فضاي بازي کودکان در پارک‌ها و همچنين رها بودن آنها در فضاي سبز پارک‌ها و بوستان ها، از ترس بيماري‌هاي خطرناک، فرزندانم را به پارک‌هاي شهر نبرده‌ام و مجبورم به شهربازي‌هاي خصوصي با هزينه بسيار بروم. ديگري يکي از پارک‌هاي بالاي شهر تهران را مثال مي‌زند و مي‌گويد تبديل به محل گردش توله سگ‌ها شده و عملاً مردم مسخره سگ‌گردان‌ها شده‌اند.

برخي ديگر نيز از رفتار افرادي که سگ‌گرداني مي‌کنند انتقاد کرده و فردي نوشته‌بود که مشکل اينجاست آنقدر اخلاقشان بد است که آدم‌ها از آنها دور شده‌اند، بعد حيوان نگه مي‌دارند و مي‌گويند وفا و معرفتش بيشتر از انسان است.

فرد ديگري در پاسخ به انتقادها از ممانعت از سگ گرداني نوشته‌بود اگر سگ ولگرد يا سگي که صاحبش برايش مهم نيست بقيه اذيت مي‌شوند يا نه، يک‌بار به خودتان يا عزيزانتان حمله کند، متوجه مي‌شويد که اين سگ‌گرداني چقدر براي بقيه مي‌تواند آزاردهنده باشد و امنيت رواني آنها را به خطر بيندازد. اذيت بقيه و به هم زدن امنيت مردم به‌خصوص کودکان و افراد آسيب‌پذير هيچ توجيهي ندارد. من تجربه کردم که مي‌گويم و ديدم چه آسيبي به بچه‌هاي کوچک مي‌زند. خارج از کشور هم زندگي کرده‌ام و به خاطر قوانين محکمي که آنجا هست، اين حس ناامني را نداشتم.

قوانين کشورها در خصوص سگ گرداني

بسياري از کشورها سگ گرداني را يکي از موضوعات مخرب در زندگي شهري شهروندان دانسته و به همين دليل در خصوص آن دست به قانونگذاري زده‌اند، به شکلي که مي‌توان گفت هر چقدر کشورها توسعه‌يافته‌تر باشند، قوانين آنها در خصوص نگهداري و گرداندن سگ‌ها نيز دقيق‌تر است.

قوانين سگ‌گرداني در کشورهاي مختلف جهان بسته به فرهنگ، قوانين محلي و اولويت‌هاي بهداشتي و ايمني عمومي متفاوت است. در ذيل قوانين سگ‌گرداني در چند کشور متنوع از اروپا، آسيا، آفريقا و امريکاي لاتين ارائه مي‌شود.

انگلستان: در انگلستان، قوانين سگ‌گرداني بسيار دقيق و سختگيرانه است و بر مسئوليت‌پذيري صاحبان سگ تأکيد دارد.

سگ‌ها بايد در مکان‌هايي مانند پارک‌هاي کودکان، زمين‌هاي ورزشي، جاده‌ها، پارک‌ها، و سواحل با قلاده باشند. صاحبان سگ موظفند فضولات سگ خود را در اماکن عمومي جمع‌آوري کنند و عدم‌رعايت اين قانون جريمه‌اي تا 80 پوند (حدود 100 دلار) به همراه دارد. اگر سگ رفتار پرخاشگرانه‌اي نشان دهد (حتي بدون گاز گرفتن)، صاحب آن ممکن است تا شش ماه حبس يا جريمه 5 هزار پوندي (حدود 6 هزارو500 دلار) محکوم شود.

آلمان: در آلمان، قوانين سگ‌گرداني به صورت محلي توسط شهرداري‌ها تنظيم مي‌شود، اما با اين حال اصول کلي نيز وجود دارد. از جمله اين قوانين اينکه سگ‌ها در زمين‌هاي بازي کودکان ممنوع هستند و تابلوهاي «ورود سگ ممنوع» در اين مناطق رايج است. همچنين در اماکن عمومي، سگ‌ها بايد با قلاده باشند، مگر در پارک‌هاي مخصوص سگ‌ها و نقض اين قانون مي‌تواند جريمه‌اي تا 100 يورو (حدود 110 دلار) به همراه داشته‌باشد.

ايالات متحده امريکا: در امريکا نيز قوانين سگ‌گرداني بسته به ايالت و شهر متفاوت است، اما در آنجا نيز برخي اصول کلي وجود دارد. از جمله اينکه در بسياري از شهرها، استفاده از قلاده در اماکن عمومي الزامي است. صاحبان سگ بايد کيسه‌هاي مخصوص براي جمع‌آوري فضولات همراه داشته‌باشند. عدم رعايت اين قوانين مي‌تواند جريمه‌اي تا 150 دلار به همراه داشته باشد.

فرانسه: در فرانسه، قوانين سگ‌گرداني به‌ويژه حتي براي حفاظت از حيات وحش طراحي شده‌اند. مثلاً از 15آوريل تا 30 ژوئن، سگ‌ها بايد در جنگل‌ها و جاده‌هاي جنگلي با قلاده باشند تا از حيات‌وحش در فصل توليد مثل محافظت شود که نقض اين قانون جريمه‌اي تا 750يورو به همراه دارد.

استراليا: در استراليا، قوانين سگ‌گرداني به‌طور کلي سختگيرانه است. سگ‌ها بايد در تمام جاها به جز پارک‌هاي مخصوص بدون قلاده باشند و همچنين محدوديت‌هاي خاصي براي نزديکي مناطق بازي کودکان وجود دارد. از سوي ديگر قوانين نژادمحور نيز در برخي مناطق در حال بررسي است.

عربستان سعودي: در عربستان سعودي، قوانين سگ‌گرداني بسيار محدودکننده است و به دليل فرهنگ محلي، سگ‌ها کمتر به‌عنوان حيوان خانگي ديده مي‌شوند. سگ‌گرداني در اماکن عمومي ممنوع است و تنها سگ‌هاي کاري (مانند سگ‌هاي نگهباني، شکار و خدماتي) مجاز هستند. ورود سگ به کشور نيز محدود است و تنها سگ‌هاي خاصي با مجوزهاي خاص مي‌توانند وارد شوند.

قطر: در قطر، قوانين سگ‌گرداني بسيار سختگيرانه است و به‌طور کلي سگ‌گرداني در اماکن عمومي ممنوع است. سگ‌گرداني در پارک‌ها، سواحل و ساير اماکن عمومي ممنوع است. افرادي که اين قانون را نقض کنند، ممکن است تا سه سال حبس يا جريمه‌اي تا 100هزار ريال قطر (حدود 27هزار دلار) محکوم شوند.

امارات متحده عربي: امارات نيز قوانين سختگيرانه‌اي براي سگ‌گرداني دارد؛ مشابه قطر، سگ‌گرداني در پارک‌ها و سواحل عمومي ممنوع است، مگر در مناطق مشخص‌شده براي حيوانات خانگي. نقض اين قانون مي‌تواند منجر به شش ماه حبس يا جريمه‌اي بين 100هزار تا 500 هزار درهم (حدود 27هزار تا 136هزار دلار) و توقيف سگ شود.

سوئيس: در سوئيس، قوانين سگ‌گرداني بر آموزش و مسئوليت‌پذيري صاحبان تأکيد دارد. صاحبان سگ بايد آزموني را رد کنند و در کلاس‌هاي آموزشي عملي و نظري به‌ويژه براي دارندگان سگ‌هاي اول شرکت کنند، همچنين سگ‌ها بايد مايکروچيپ‌دار باشند، در سيستم ثبت حيوانات در برن ثبت شوند و ظرف 10 روز از ورود به کشور به دامپزشک مراجعه کنند.

مکزيک: در مکزيک، قوانين سگ‌گرداني بيشتر بر کنترل ورود سگ‌ها به کشور تمرکز دارد. حداکثر دو سگ مي‌توانند به کشور وارد شوند و بايد گواهينامه سلامت داشته باشند که حداقل سه روز قبل از ورود صادر شده‌باشد. قوانين محلي ممکن است شامل الزامات قلاده و جمع‌آوري فضولات باشد، اما اطلاعات دقيق کمي در اين خصوص وجود دارد.

مجارستان: در مجارستان، قوانين سگ‌گرداني سختگيرانه و با تأکيد بر ايمني عمومي است. سگ‌ها فقط در ملک خصوصي يا پارک‌هاي خاص مي‌توانند بدون قلاده باشند و در غير اين موارد، بايد هميشه با قلاده باشند.

خارج از شهرها و شهرک‌ها، شکارچيان مي‌توانند سگ‌هاي بدون قلاده را بدون هشدار يا مجازات بکشند.

هند: در هند، قوانين سگ‌گرداني شامل مسئوليت‌هاي خاصي براي صاحبان است. صاحبان سگ بايد سگ خود را تمرين دهند؛ عدم رعايت اين قانون مي‌تواند جريمه‌اي تا 100 روپيه و سه ماه حبس به همراه داشته‌باشد.

ژاپن: در ژاپن، قوانين سگ‌گرداني بر نظم و آداب تأکيد دارد. سگ‌ها بايد هميشه در فضاي باز با قلاده باشند و فقط در داخل خانه يا ملک خصوصي محصور مي‌توانند بدون قلاده باشند. صاحبان بايد سگ خود را ثبت کنند، واکسيناسيون انجام دهند و گواهينامه تزريق همراه داشته باشند و حتي ميکروچيپ‌گذاري نيز توصيه مي‌شود.

آفريقاي جنوبي: در آفريقاي جنوبي، قوانين سگ‌گرداني بر ايمني عمومي و مسئوليت‌پذيري تأکيد دارد. سگ‌ها در فضاهاي عمومي بايد با قلاده باشند مگر در مناطق خاصي که براي سگ‌هاي بدون قلاده تعيين شده‌اند. صاحبان سگ مسئول هرگونه آسيب ناشي از رفتار سگ خود هستند، حتي اگر غفلتي صورت نگرفته باشد.

طرح صيانت از حقوق عامه در مقابل حيوانات مضر و خطرناک

در کشور ما موضوع نگهداري از سگ‌ها و سگ گرداني تاکنون به شکل خاص مورد توجه قانونگذار نبوده و همواره در برخي از قوانين مانند قانون تملک آپارتمان‌ها به اين مسئله پرداخته شده‌است، البته آبان ماه سال 1400 طرحي با عنوان طرح صيانت از حقوق عامه در مقابل حيوانات مضر و خطرناک در جلسه علني مجلس شوراي اسلامي اعلام وصول شد که در صدد الحاق چهار ماده به قانون مجازات اسلامي بود. در يکي از مواد اين طرح، واردات، توليد، تکثير، پرورش، خريد و فروش، حمل و نقل و گردانيدن اعم از پياده يا با وسيله نقليه و نگهداري حيوانات وحشي، نامتعارف، مضر و خطرناک، از قبيل کروکوديل (تمساح)، لاک‌پشت، مار، سوسمار، گربه، موش، خرگوش، سگ و ساير حيوانات نجس العين و ميمون ممنوع اعلام شده‌بود و هر يک از مرتکبين، به جزاي نقدي معادل 10 تا 30 برابر حداقل حقوق کارگري و نيز ضبط حيوان مربوطه محکوم مي‌شدند. البته در تبصره اين ماده مقرر شده‌بود برخي از دستگاه‌ها و همچنين روستانشينان، عشاير و گله‌داران، صرفاً در محدوده فعاليت و متناسب با نيازهاي زندگي خود مي‌توانند از سگ نگهبان استفاده کنند و ساير اشخاص متقاضي استفاده از حيوانات ياد شده بايد درخواست مکتوب خود را به دادستاني تقديم کنند.

براساس ماده ديگر نيز مقرر شده‌بود چنانچه هر يک از شهروندان از نگهداري حيوانات موضوع اين قانون توسط همسايگان، گزارش يا شکايت کند، دستگاه قضايي و نيروي انتظامي به عنوان ضابط قضايي، موظف به رسيدگي و اعمال اين قانون است و همچنين اگر فرد گزارشگر يا شاکي، خواستار عدم افشاي هويت خود مي‌شد، دستگاه قضايي موظف بود ضمن حفظ هويت فرد موصوف موضوع گزارش را بدون نياز به پيگيري شاکي و گزارشگر، رسيدگي و مورد اعمال اين قانون قرار دهد.

از سوي ديگر ماده بعدي مقرر داشته بود در صورت حمل و گردانيدن اين حيوانات با وسايل نقليه، علاوه بر مجازات نقدي مالک يا حامل حيوان، راننده خودرو نيز به جزاي نقدي تعيين شده در اين قانون محکوم و خودروي مربوطه نيز علاوه بر جريمه توسط پليس به مدت سه ماه توقيف مي‌شد.

با وجود همه اينها و در شرايطي که سال هاست در خصوص نگهداري و سگ گرداني در اکثر کشورها قانونگذاري خاص انجام شده، اما اکنون نزديک به چهار سال است که حتي در مجلس طرح فوق نيز مسکوت مانده و مي‌توان گفت اقدام قضايي خاصي نيز جهت حفاظت از شهروندان در برابر رفتارهاي برخي از افراد در تجاوز به حقوق شهروندي افراد جامعه انجام نمي‌شود، وضعيتي که موجب‌شده همانطور که در بالا آمد برخي از افراد جري شده و تلاش کنند با پرخاشگري اين رفتار ضداجتماعي خود را توجيه کنند.