سلاح مخفي ايران در مقابل باکو

همچنين آذربايجان با تامين حدود 40 درصد نفت رژيم صهيونيستي، جايگاه مهمي در تامين انرژي اين رژيم دارد؛ منابعي که عمدتاً از ميادين نفت و گاز درياي خزر برداشت مي‌شوند.

به گزارش فارس، منطقه درياي خزر شامل 6 کشور ساحلي روسيه، ايران، قزاقستان، ترکمنستان، آذربايجان و ازبکستان است که هر کدام داراي منابع نفتي و گازي مي‌باشند.

با وجود اينکه ازبکستان مرز آبي با خزر ندارد، بخش قابل توجهي از خاک و منابع انرژي آن در حوضه‌هاي زمين‌شناسي درياي خزر قرار دارد.

 اين منطقه، از قديمي‌ترين مناطق توليد نفت در جهان است که توليد نفت آن از ميدان نفتي داشلاري در نزديکي باکو به صدها سال پيش بازمي‌گردد.

 براساس گزارش اداره اطلاعات انرژي آمريکا (EIA)، توليد نفت درياي خزر در سال 2022، معادل حدود يک درصد از عرضه جهاني نفت (بيش از يک ميليون بشکه در روز) بوده و توليد گاز اين منطقه حدود سه درصد از عرضه جهاني گاز (بيش از 4 تريليون فوت مکعب) را تشکيل داده است.

 اين آمار نشان‌دهنده اهميت نسبي اين منطقه در بازار جهاني انرژي است، هرچند سهم آن نسبت به کل توليد جهاني محدود به درصدهاي اندک مي‌باشد.

آذربايجان به عنوان بزرگ‌ترين توليدکننده نفت و گاز خزر، نقش کليدي در اين حوزه ايفا مي‌کند. پس از فروپاشي شوروي، با امضاي توافق‌نامه کنسرسيوم شرکت‌هاي نفتي بين‌المللي به رهبري بريتيش‌پتروليوم براي توسعه ميدان عظيم آذري-چراغ-گونشلي (ACG)، توجه جهان به منابع اين منطقه جلب شد.

همچنين پروژه‌هايي چون ميدان کاشاگان قزاقستان شاهد ورود سرمايه‌گذاري‌هاي کلان بوده‌اند.

در مقابل، ايران که داراي منابع بزرگ نفت و گاز در خليج فارس است، به دليل محدوديت‌هاي تحريمي و هزينه‌هاي بالاي استخراج در درياي خزر، کمتر به توسعه ميادين اين منطقه پرداخته است.

هزينه برداشت نفت و گاز از ميادين خزر براي ايران چند برابر برداشت از ميادين جنوبي است و به همين دليل اولويت پايين‌تري به آن داده شده است.

تا کنون تنها سکوي حفاري فعال ايران در درياي خزر، سکوي اميرکبير است که در وضعيت غيرفعال قرار دارد.

همچنين ميدان نفتي سردار جنگل، تنها ميدان کشف‌شده ايران در خزر است که در سال 1391 در عمق 700 متري کشف شده و از 46 ساختار مطالعاتي نفت و گاز ايران در خزر، تنها اين ميدان از مرحله اکتشافي عبور کرده است.

اخيراً نيز ايران عمليات حفاري اکتشافي در ساختار رودسر بلوک 18 خزر را با دکل حفاري شرکت حفاري شمال آغاز کرده است.

هدف اين حفاري، ارزيابي منابع احتمالي بيش از 600 ميليون بشکه نفت خام و حدود دو تريليون فوت مکعب گاز است. اين پروژه با سرمايه‌گذاري حدود 50 ميليون دلار تحت قرارداد EPD در حال انجام است.

يکي از چالش‌هاي مهم ايران در توسعه ميادين خزر، موقعيت ساختارهاي هيدروکربوري در آب‌هاي عميق است که استخراج از آن نيازمند فناوري‌هاي پيشرفته‌اي است که هيچ يک از کشورهاي ساحلي خزر تاکنون آن را در اختيار ندارند.

ساير کشورهاي منطقه عمدتاً از منابع کم‌عمق بهره‌برداري مي‌کنند که در ايران کمتر چنين منابعي موجود است.

از سوي ديگر، درباره حجم ذخاير نفتي درياي خزر اختلاف نظر وجود دارد. اداره اطلاعات انرژي آمريکا مدعي ذخاير 200 ميليارد بشکه نفت در اين منطقه است، اما موسسه آکسفورد انرژي اين رقم را بين 25 تا 35 ميليارد بشکه تخمين مي‌زند.

اگر تخمين آکسفورد صحيح باشد، سهم ذخاير نفتي خزر از کل ذخيره نفت دنيا تنها حدود 3 درصد خواهد بود، نه 16 درصدي که توسط EIA اعلام شده است. در اين صورت، احتمال اينکه خزر به جايگزيني بلندمدت براي خليج فارس در تامين نفت تبديل شود، بسيار کاهش مي‌يابد.

در مجموع، منطقه خزر با توليد حدود يک ميليون بشکه نفت در روز و بيش از 4 تريليون فوت مکعب گاز سالانه، نقش محدودي در بازار انرژي جهاني دارد، اما موقعيت ژئوپليتيکي آذربايجان به عنوان تامين‌کننده نفت رژيم صهيونيستي و پروژه‌هاي صادرات گاز به سوريه نشان‌دهنده اهميت سياسي و استراتژيک اين منابع است.

ايران با وجود پتانسيل‌هاي موجود، به دليل محدوديت‌هاي مالي، فني و تحريمي، فعلاً توسعه چشمگيري در ميادين خزر نداشته است، اما اقدامات اخير در حوزه اکتشاف ممکن است در آينده تغييراتي ايجاد کند.