سلاح جديد عليه HIV؛ نانوذراتي که ويروس پنهان را فريب مي‌دهند

ويروس HIV قادر است در درون نوع خاصي از گلبول‌هاي سفيد به نام سلول‌هاي CD4+ T (سلول‌هاي کمکي) به حالت نهفته درآيد؛ حالتي که طي آن ژنوم ويروس در سلول باقي مي‌ماند اما هيچ پروتئيني توليد نمي‌کند. اين مخفي‌کاري ويروس باعث مي‌شود که حتي با وجود درمان‌هاي رايج ضدويروسي (ART)، بخش‌هايي از ويروس در بدن باقي بماند و با توقف دارو، دوباره فعال شود.

اين گروه تحقيقاتي در اين پژوهش موفق شد نوعي نانوذره ليپيدي به نام LNP X طراحي کند که حامل mRNA است و به‌طور ويژه سلول‌هاي CD4+ T در حالت استراحت را هدف مي‌گيرد. اين سلول‌ها، که دسترسي به آن‌ها دشوار است، محل پنهان‌شدن ويروس در فاز نهفته هستند.

نکته کليدي در اين فناوري آن است که mRNA طراحي‌شده، بخش ابتدايي پروتئين Tat ويروس HIV را کد مي‌کند؛ پروتئيني که نقش کليدي در فعال‌سازي ژن‌هاي ويروسي دارد. به‌اين‌ترتيب، پس از ورود mRNA به سلول، ويروس نهفته دوباره شروع به بيان ژن کرده و قابل شناسايي براي سيستم ايمني مي‌شود.

در آزمايش‌هاي انجام‌شده روي سلول‌هاي CD4+ T استخراج‌شده از بيماران مبتلا به HIV، نانوذرات LNP X موفق شدند بدون فعال‌سازي ناخواسته سلول‌ها يا ايجاد سميت با راندمان بالاي 75 درصد، mRNA را به درون سلول‌ها برسانند.

پژوهشگران همچنين نشان دادند که اين سيستم توانايي حمل ابزارهاي فعال‌سازي CRISPR را نيز دارد. اين امکان، راه را براي کنترل هدفمند ژن‌هاي ويروسي و ميزبان فراهم مي‌کند و کاربردهاي گسترده‌اي در درمان‌هاي مبتني بر سلول‌هاي T خواهد داشت.

يکي از يافته‌هاي جالب اين پژوهش آن است که کارايي بالاي LNP X ناشي از ويژگي‌هاي منحصربه‌فرد در تحويل محتواي ژنتيکي است و نه بهبود در مکانيسم‌هاي رايج مانند «فرار از اندوزوم». اين مسئله نشان مي‌دهد که طراحي دقيق فرمولاسيون و انتخاب مولکول‌هاي کپسوله‌شده نقشي کليدي در عملکرد اين فناوري دارند.

پيش‌تر، از ترکيباتي به نام «عامل‌هاي معکوس‌کننده کمون» (LRAs) براي فعال‌سازي ويروس نهفته استفاده مي‌شد، اما اين ترکيبات اغلب اختصاصي نبوده، سميت سيستميک داشته و نتوانسته‌اند مخازن ويروسي را به‌طور مؤثر کاهش دهند. در مقابل، LNP X نشان داده است که مي‌تواند با دقت بالا، ايمني مناسب و اثربخشي بالا، نقش مشابهي را ايفا کند.

محققان با تأکيد بر پتانسيل بالاي اين فناوري، اعلام کرده‌اند که بررسي‌هاي بيشتر براي تعيين دوز بهينه، توزيع زيستي و ايمني در محيط‌هاي باليني ضروري است. در صورت موفقيت، اين فناوري مي‌تواند مسير جديدي براي درمان نهفته HIV و شايد ساير بيماري‌هاي ويروسي مزمن باز کند.

نتايج اين پژوهش در مجله معتبر Nature Communications منتشر شده است .https://www.msn.com/en-us/health/other/potent-mrna-nanoparticles-force-dormant-hiv-out-of-hiding-in-white-blood-cells/ar-AA1GnfH7