سعودي‌ها در چنگال اسرائيل: نفوذ پنهان تل‌آويو در رياض!

به گزارش عصرايران؛ علي رغم اينکه عربستان سعودي هنوز به صورت رسمي اقدام به عادي سازي رابطه با اسرائيل نکرده، اما سال‌هاست که روابط دو طرف به صورت غيررسمي شکل گرفته است و حتي امروز، با گذشت بيش از 20 ماه از جنگ غزه، روابط تجاري دو طرف همچنان ادامه دارد، البته در سطح بسيار پايين تر از رادار رسانه ها.

جروزالم پست در ادامه نوشت: تحقيقات «گلوبز» نشان مي دهد که بيشتر شرکت هاي اسرائيلي فعال در عربستان سعودي با امنيت سايبري سر و کار دارند، برخي نيز با امنيت ملي و حفاظت از تاسيسات.

 برخي از آنها توسط اسرائيلي‌هايي که شعبه عربستان سعودي را از طريق يک شرکت خارجي افتتاح کردند، در خارج از کشور تاسيس شده اند. بيشتر آنها با شرکت هايي مانند «اسپايِر» و «بولوارک»  کار مي کنند که در توزيع محصولات و نصب سيستم هاي فناوري در بين مشتريان در کشورهاي خليج فارس، مصر و اردن تخصص دارند.

از جمله شرکت‌هايي که در عربستان حضور عمومي دارند، شرکت «سايبر آرک»  است، يک شرکت سايبري اسرائيلي که با حدود 4 هزار کارمند از اسرائيل مديريت مي‌شود که از اين تعداد حدود 1200 نفر در «پتاه تيکوا» و «بيرشوا» هستند.

«تام لوندز» رئيس سابق فروش سايبر آرک در خاورميانه، تنها چند ماه پس از حمله 7 اکتبر در مورد برنامه هاي اين شرکت براي توسعه در پادشاهي سعودي نوشت.

اين شرکت که هويت کاربران را ايمن مي‌کند، گزارش داده است که «رشد ثابت سالانه تقريبا 25 درصدي از زمان ورود به منطقه عربي خاورميانه داشته است.

در سال 2024، عربستان سعودي به محرک اصلي اين رشد تبديل شده است و اکنون نزديک به 40 درصد از تجارت سايبر آرک در خاورميانه را به خود اختصاص داده است.»

بنا به گفته لوندز، سايبر آرک به بيش از 50 مشتري در پادشاهي سعودي خدمات ارائه مي دهد و قصد دارد تا 2 سال آينده فعاليت هاي خود را در آنجا دو برابر کند. با اين حال، لوندز سمت خود را در فوريه امسال ترک کرد و اين شرکت از آن تاريخ گزارشي در مورد عمليات خود در عربستان سعودي ارائه نکرده است.

سايبر آرک تنها شرکت امنيت سايبري اسرائيل نيست که در عربستان فعاليت دارد: شرکت «چک پوينت» نيز در شبه جزيره عربستان فعال است، اما فروش آن در عربستان سعودي بخش ناچيزي از درآمد آن است.

  «سايبر ايسون»، يک شرکت سايبري که در تل‌آويو تاسيس شده و از دستگاه‌هاي نقطه پاياني محافظت مي‌کند، دفتر مرکزي خود را به شهر «سن ديگو» ايالت کاليفرنيا آمريکا منتقل کرده و چندين سال است که در شبه‌جزيره عربستان کار مي‌کند.

يک شرکت سايبري ديگر، مستقر در نيوجرسي، اما اکثر کارکنان آن اسرائيلي هستند و نامش فاش نمي شود، در عربستان سعودي فعاليت مي کند. اين شرکت مديراني را در پادشاهي سعودي استخدام کرده، از جمله مدير توزيع سابق خود که پيشتر در شرکت «اسپاير» کار مي‌کرد و اکنون، طبق پروفايل لينکدين او، تمام فعاليت‌هاي فروش را در کشورهاي حوزه جنوبي خليج فارس، مصر و ترکيه از رياض مديريت مي‌کند.

شرکت ديگري که نامش فاش نمي شود، که در اسرائيل تاسيس شده و حدود يک سال پيش دفتر مرکزي خود را به آمريکا منتقل کرده است، اخيرا براي يک مدير فروش در رياض آگهي داد و چند ماه پيش اين سمت را پر کرد.

اين شرکت پرسنل سايبري را آموزش مي‌دهد، حوزه اي که به شدت مورد علاقه پادشاهي سعودي است، که در حال حاضر ميلياردها دلار براي آموزش متخصصان براي صنعت فناوري پيشرفته سرمايه‌گذاري مي‌کند تا اقتصاد نفتي خود را متنوع تر کند.

«گيل هِشت» مدير عامل Continuity به «گلوبز» گفت: يکي ديگر از اسرائيلي‌هاي فعال در عربستان سعودي Continuity است، که يک شرکت نرم‌افزاري است که دو دهه پيش در ايالات متحده تاسيس شد و مرکز عمليات خود را «به دلايل ديدگاه هاي صهيونيستي و مزاياي مالياتي» به اسرائيل منتقل کرد.

اين شرکت سيستم‌هايي را ارائه مي‌کند که شرکت‌ها را قادر مي‌سازد تا از شکست‌هاي فني و حوادث سايبري به دور باشند و سيستم‌هاي ذخيره‌سازي و پشتيبان‌گيري امن را براي بانک‌ها و سازمان‌هاي بزرگ فراهم مي‌کند.

 اين شرکت در عربستان سعودي به طور خاص، و در جهان عرب به طور کلي، عمدتا از طريق توزيع‌کنندگان و توليدکنندگان سيستم‌هاي بزرگي که در آنها نصب مي‌شود، مانند سيستم‌هاي Dell، فعاليت مي‌کند.

اين شرکت اندکي قبل از امضاي توافقنامه «آبراهام» به عربستان سعودي رسيد، «در زماني که احساس سرخوشي مبني بر شکوفايي فناوري اسرائيل در خاورميانه وجود داشت. با اين حال، از 7 اکتبر، يک شکست قابل توجه براي شرکت‌هاي اسرائيلي که در پادشاهي سعودي تجارت مي‌کنند، رخ داده است.

«روابط خوبي بين اسرائيلي‌ها و سعودي‌ها وجود دارد، اما شکي نيست که ما به مهماني بزرگي که در کشور برگزار مي‌شود دعوت نشده‌ايم. فعاليت اسرائيلي‌ها نوعي اينرسي از فعاليت‌هايي است که از چندين سال پيش آغاز شده است و واقعا رشد جديدي در اينجا وجود ندارد.» به گفته گيل هِشت، درآمد حاصل از محصولات سايبري شرکت Continuity که در سال گذشته 100 درصد در فروش جهاني رشد داشته است، تقريبا در جهان عرب هيچ رشدي نداشته است.

به گفته دکتر جوزف (يوسي) مان، مدرس و محقق گروه مطالعات خاورميانه در دانشگاه «بار ايلان» اسرائيل، جداي از جنگ غزه و عدم عادي سازي، شکاف هاي فرهنگي يکي ديگر از دلايل دشواري در حفظ روابط تجاري بين طرفين است. «هيچ فرهنگ توسعه يافته استارت آپي در عربستان سعودي وجود ندارد. شرکت هاي سعودي بزرگ هستند و به کندي حرکت مي کنند، نه چيزي که مناسب شرکت هاي جوان اسرائيلي باشد که سريع حرکت مي کنند. فرهنگ عربستان به اعتمادسازي طولاني مدت و تدريجي و «نمايش» زياد نياز دارد - و اين براي استارت آپ هاي اسرائيلي سخت است.»

به گفته دکتر مان، فرهنگ شرکتي سعودي، دليلي است که در آينده قابل پيش‌بيني، عربستان سعودي نمي‌تواند يک صحنه پررونق «استارت‌آپي» ايجاد کند که اسرائيل را از اين عرصه بيرون براند. دانشگاه‌هاي عربستان به تدريج در رتبه‌بندي جهاني بالا مي‌روند، اما تجربه نظامي آنها در مراحل اوليه است و مانند اسرائيل فرهنگ تحمل شکست را ندارند.

به گفته دکتر مان، متخصص در مطالعه جامعه و اقتصاد در کشورهاي خليج فارس، با تاکيد بر عربستان سعودي، «بيشتر فعاليت هاي اسرائيل در عربستان سعودي حول محور امنيت داده ها و امکاناتي است که از زيرساخت هاي محلي محافظت مي کند، عمدتا در برابر حملات تروريستي.»

او مي‌گويد مشتريان عمدتا شرکت‌هاي دولتي هستند که در حال حاضر در بحبوحه رونق توسعه خدمات عمومي هستند که پس از همه‌گيري کوويد-19 يا به عنوان بخشي از اَبَرپروژه «نئوم» آغاز شد: يک کلان شهر فناوري برنامه‌ريزي‌شده در اين کشور، که سنگ بناي برنامه هاي بلندپروازانه «محمد بن سلمان» (وليعهد سعودي) براي از ميان برداشتن وابستگي اقتصادي عربستان سعودي به نفت است.

مان اضافه مي‌کند که فعاليت‌هاي تحقيقاتي آکادميک گسترده‌اي در دانشگاه‌هاي خارجي وجود دارد که محققان اسرائيلي و سعودي با يکديگر همکاري مي‌کنند، از جمله کمک‌هاي مالي که به طور مشترک به طرف‌هاي اسرائيلي و سعودي داده مي‌شود. علاوه بر اين، پروژه هاي مشترک توسعه دارو به دليل شرايط آب و هوايي، محيطي و حتي جمعيتي مشابه دو کشور وجود دارد.

بيش از 1 ميليارد دلار تجارت بالقوه سالانه

حجم تجارت بين اسرائيل و عربستان سعودي را نمي توان به طور دقيق تخمين زد زيرا مقامات از گزارش آن خودداري مي کنند. با اين حال، براي ارزيابي پتانسيل سرمايه گذاري عربستان سعودي در بازار اسرائيل، مي توان به سادگي به تجارت اسرائيل با امارات متحده عربي نگاه کرد که به طور مداوم در طول سال ها افزايش يافته است: طبق داده هاي اداره تجارت خارجي اسرائيل از 55 ميليون دلار قبل از توافق ابراهيم در سال 2020 به اوج 1.5 ميليارد دلار در سال 2022 رسيده است. در سال 2023، با شروع جنگ غزه، تجارت با امارات به 1.3 ميليارد دلار کاهش
يافت.

بخش بزرگي از تجارت اسراييل و امارات در حوزه « الماس» است که بيشتر آن در واقع از عربستان سعودي مي آيد. در واقع درصد زيادي از صادرات به عربستان سعودي از طريق امارات توسط اسرائيلي ها يا مخاطبين ساکن ابوظبي يا دبي انجام مي شود که با ويزاي خاص يا پاسپورت خارجي وارد عربستان مي شوند.

 مان مي گويد: «قرار بود بحرين سکوي پرشي بزرگ اسرائيل به سوي عربستان سعودي باشد، اما متاسفانه اين اتفاق نيفتاد. وي پتانسيل تجارت با پادشاهي را تا 2 ميليارد دلار در سال تخمين مي زند که يک ميليارد دلار آن براي محصولات و خدمات امنيتي و مابقي آن براي دارو و کشاورزي از جمله صادرات ماهي، هويج، خيار و خرما است که در حال حاضر صدها ميليون دلار به امارات صادر مي شود.»

سرمايه گذاري کم در فناوري پيشرفته اسرائيل

در مورد پتانسيل سرمايه گذاري در فناوري پيشرفته اسرائيل، مي توان به سرمايه گذاري هاي اماراتي و قطري در اين بخش نگاه کرد. بر اساس داده هاي مرکز تحقيقات IVC، امارات و قطر - قطر بر خلاف امارات روابط خود را با اسرائيل عادي سازي نکرده و حتي يک کشور متخاصم محسوب مي شود - مبالغ هنگفتي را در فناوري پيشرفته اسرائيل سرمايه گذاري مي کنند.

بر اساس اين مطالعه، امارات متحده عربي با سرمايه گذاري کل 1.03 ميليارد دلار در شرکت هاي فناوري پيشرفته اسرائيل بين سال هاي 2020 تا مه 2025 پيشتاز است، در حالي که قطر با سرمايه گذاري 275 ميليون دلاري در رتبه دوم قرار دارد.

بر اساس اطلاعات رسمي، عربستان سعودي تنها 30 ميليون دلار در فناوري پيشرفته اسرائيل سرمايه گذاري کرده است و آن هم از طريق شرکت هاي خارجي بوده است. تخمين زده مي شود که يکي از اين شرکت ها Doroni Aerospace است، يک شرکت هواپيماسازي الکتريکي مستقر در فلوريدا آمريکا، اما توسط گروهي از اسرائيلي ها به رياست « دورون مِردينگِر» اداره مي شود.

عربستان سعودي يکي از بزرگترين سرمايه گذاران در صندوق ژاپني «سافت بانک» با تعهد حداقل 45 تن دلار و در «بلک استون» با 20 ميليون دلار از صندوق ثروت خود است. علاوه بر اين، يک سرمايه‌گذار عمده در سرمايه استراتژيک «ليبرتي» است که توسط «استيو منوچين» وزير خزانه‌داري در دولت اول ترامپ، و همچنين در Affinity Partners که توسط «جرد کوشنر» داماد ترامپ، تشکيل شده بود، تاسيس شد.

 در همين حال، کارآفرينان اسرائيلي تا آنجا که ممکن است از عمليات هاي خود در سعودي محافظت مي کنند و سعي مي کنند از دست رفتن تجارت خود به وسيله ارائه دهندگان خارجي جلوگيري کنند.

آنها از اينکه اسرائيل در سفر منطقه اي اخير ترامپ کنار گذاشته شد، نااميد هستند. هِشت مي‌گويد: «شکي نيست که ترامپ کار خارق‌العاده‌اي براي ترويج تجارت آمريکايي در خاورميانه انجام مي‌دهد. اگر ما (اسرائيل) در سفرهاي او لحاظ مي‌شديم، اسرائيل مي‌توانست يک قدرت اقتصادي رو به رشد در خاورميانه باشد، ما شاهد قراردادهاي کلاني بوديم که شرکت‌هاي آمريکايي در آنجا بستند.»