رويکرد انقلابي در مکتب شعر عاشورايي آذربايجان؛ پيش و بعد از انقلاب اسلامي

وي اشعار فراواني درباره‌ي انقلاب و دفاع مقدس سروده که در کتابي با عنوان «شهادت نامه‌ي عاشقان» گرد آمده‌است. وي منظومه‌اي نيز با عنوان «سفرنامه‌ي بسيجي» به شيوه‌ي منظومه‌ي «حيدربابايه سلام» استاد شهريار سروده‌است. اين منظومه و نيز منظومه‌ي «غواصلار» سروده‌ي صمد قاسم‌پور، که هر دو از لحاظ فرم و قالب و وزن و زبان در پيروي از شيوه‌ي بديع منظومه سرايي استاد شهريار در «سهنديه» و «حيدر بابايه سلام» سروده شده‌اند، از يک سو نشانگر تأثير استاد شهريار در شکوفايي شعر دفاع مقدس و از ديگر سو حاکي از قوه‌ي خلاقيت و ابتکار شاعران آييني انقلابي است که توانسته‌اند با بهره‌گيري از منظومه‌هايي که دهها سال پيش از دفاع مقدس سروده شده‌اند، منظومه‌هايي نو بيافرينند. منظومه‌ي «سفرنامه‌ي بسيجي» در واقع خاطرات شاعر از جبهه‌ها و انسانهاي باصفاي جبهه‌هاست که با روايتي شاعرانه شکل گرفته‌است. چند بند از اين
منظومه :

سکّيز ايلده منده موفق اولدوم

بئش اون سفر، عشق اهلينه قوشولدوم

يورولمادي عاشقلر، من يورولدوم

جبهه دئمه، گوللي گلستان ايدي

هر طرفه اياق قويدوم قان ايدي ...

بانه يولي، سيزيلتي لار ناله لر

داغلار دؤشونده قرمزي لاله لر

قزل گوللر اوستونده کي ژاله لر

داغ باشيندا قوجا چوبان ني چالار

رزمنده‌ني گؤروب گولر هي چالار

چوبان قارداش! بسدي بوشلا ساراني

گئيه‌جاقسان نه وقته‌جان قاراني

اوبا کؤچدي، غم آلدي آستاراني

ائشيتديقيم، روايتدي يالاندي

گؤزوم گؤرن، حقيقتدي قالاندي

آي تئز آخان ستاره لر، هارداسوز؟

گؤيده چاپان سواره لر، هارداسوز؟

الي اياقي ياره لر، هارداسوز؟

آختاريروخ، ايتيرميشوق سيزلري

هارا گئتدوز، آپارمادوز بيزلري؟

سينه‌ميزي نئجولدي داغليانلار

قرمز پارچا آلنينا باغليانلار

«يا رب» دئيوب، يواشدن آغليانلار

غم اليندن داريخديلار، گئتديلر

دمير قفسدن چيخديلار، گئتديلر

ردّ اولون آي گؤزومده کي پرده لر

گؤروم آزادليقا چيخوب برده لر

ياتميون اي غيرتلي سرکرده لر

گؤرميوم روزگاريده خوار سيزي

گؤزلريندن چوخ ايستردي يار سيزي...40

همانگونه که گذشت، بسياري از شاعران آييني آذربايجان، با جريان شعر آييني ِانقلابي همراه بودند و هستند که ارايه‌ي نمونه‌اي از آثار هر يک از آنها مجالي فراخ و پژوهشي دامنه‌دار و فراغتي از روزگار مي‌طلبد...

با وجود شاعران خوش ذوق، خلاق، توانا و متعهد، مي‌توان گفت که امروز شعر آييني ِ انقلابي در آذربايجان دوره‌اي از شکوفايي خود را طي مي‌کند، شاعراني چون علي شهودي، علي حنيفه، ابراهيم قبله‌ي آرباطان، ستار رزاقي، محمد شکري‌فرد، حسن زرنقي، عارف ساساني و ده‌ها شاعر جوان و پرشور ديگر از نقاط مختلف آذربايجان که اشعارشان در رسانه‌ها منتشر مي‌شود، نمونه‌هايي از سلسله شعراي معاصر آذربايجان هستند که به قول استاد شهريار در عرصه‌ي «جهاد قلمي» فعال‌اند و انتشار گزيده‌هايي از اشعار اين شاعران به عنوان نمونه‌هايي از شعر آييني ِ انقلابي معاصر آذربايجان، وظيفه‌اي است که ادارات و مراکز فرهنگي و هنري حکومتي بايد انجام دهند.

علاوه بر ده‌ها شاعر آييني انقلابي در نقاط مختلف آذربايجان که در زمينه‌ي شعر انقلاب و شعر آييني ِ انقلابي فعال مي‌باشند، برخي تشکل‌هاي ادبي نيز در اين زمينه در کوشش و جوشش‌اند که نمونه را مي‌توان از «انجمن شاعران اهل‌بيت عليهم‌السلام - تبريز» نام برد.

«انجمن شاعران اهل‌بيت عليهم‌السلام» که در سال 1390  به همت جمعي از شاعران اهل بيت«عليهم‌السلام» در تبريز تشکيل شده، يکي از کانون‌هاي شعر آييني انقلابي در آذربايجان است. در اين انجمن، جمعي از شاعران پيش کسوت و جوان تبريز، هر هفته گرد هم مي‌آيند و شعر خواني و نقد و بررسي اشعار خوانده شده در آن انجام مي‌شود. حسين حسني‌افشرد«حسني»، علي شهودي، حسن زرنقي، عباس رسولي، ستار رزاقي، عليرضا عباسي«احسان»، هادي قهرماني، اسماعيل اکبرزاده زکي«مجاهد تبريزي»، علي حسين‌زاده، عباسعلي فرّي، رضا غلامپور«دلپاک»، صالح پور«رائف»، قربانپور«نائب»، محمدزاده«فرقان»، کاظم پوررادي، قربان زارعي«اديب»، رستم شاهمرادي سرايي، بهمن نخلستاني، محمد يادگاري، سيدمحمد مسعود نقيب، محمد پرند، غلامحسين سوداگر، اسدالله محمدي، محمدرضا زينالي«ظريف»، حسين پاينده«خاشع»، خليل آساني«حائر»، مجتبي زادصادق و ... از جمله شاعران آييني هستند که در نشست‌هاي انجمن شاعران اهل‌بيت«عليهم السلام» شرکت مي‌کنند.

شيوه‌ي کار انجمن به اين صورت است که ابتدا شاعراني که تمايل به ارايه‌ي شعر خود دارند، اثر خود را قرائت مي‌کنند و پس از آن نقد و بررسي اثر انجام مي‌شود. استاد حسين حسني‌افشرد(متولد1321)، شاعر پيش کسوت آييني نيز در زمينه‌ي نقد و بررسي اشعار، نقش محوري دارد. اين شاعر پيش کسوت اهل‌بيت«عليهم‌السلام» از شاگردان مرحوم استاد عابد مي‌باشد. 41

«خزان در بهار» و «جلد دوم خزان در بهار»(ترجمه‌ي منظوم خطبتين غدير خمّ و فدک) به زبان‌هاي فارسي و آذري عناوين دو مجموعه شعر اوست که تاکنون منتشر شده‌است.

ابياتي از ترجمه‌ي منظوم «خطبه‌ي حضرت ختمي مرتبت(ص) درباره‌ي ولايت علي(ع) و ائمّه‌ي معصومين(ع) در موضع غدير خم» سروده‌ي حسني‌افشرد چنين است :

وحي فرموده حضرت باري

امر او هست ساري و جاري...

بعد من، مرتضي وصي من است

رهبر امّتم ابالحسن است...

مرتضي جان و جانشين من است

او وليِّ خدا، امين من است

بعد من، پيشواي امت اوست

بر شما مشعل هدايت اوست...

گشته آن که اطاعتش واجب

نيست غير از عليِّ بن طالب

چون سراپاي حيدر ايمان است

او ولي ِّ خداي رحمان است ...

«هل اتي» هست در جلالت او

نيست مدحي به غير مدحت او...

بهتر از انبيا، نبيِّ شماست

بهترين ِ وصي، وصيِّ شماست 42

پي نوشت:

40) بيزيم قبيله‌ميز قبله‌ميز بيردي...(منبع شماره 35)

41) شهادت نامه‌ي عاشقان، سروده‌هاي انقلابي ولي‌الله کلامي‌فرد به زبان آذري، انتشارات آرام دل، تهران، 1393

42) اطلاعات شخصي نويسنده که از مؤسسان «انجمن شاعران اهل‌بيت» تبريز مي‌باشد.