31 حديث گهربار از امام حسن عسکري(ع) براي زندگي امروز

1- نشانه‌ ايمان

قالَ (عليه السلام) : عَلامَهُ الاْيمانِ خَمْسٌ: التَّخَتُّمُ بِالْيَمينِ، وَ صَلاهُ الإحْدي وَ خَمْسينَ، وَالْجَهْرُ بِبِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم، وَ تَعْفيرُ الْجَبين، وَ زِيارَهُ الاْرْبَعينَ. فرمود: علامت و نشانه ايمان پنج چيز است: انگشتر به دست راست داشتن، خواندن پنجاه و يک رکعت نماز (واجب و مستحبّ)، خواندن «بسم الله الرّحمن الرّحيم» را (در نماز ظهر و عصر) با صداي بلند، پيشاني را ـ در حال سجده ـ روي خاک نهادن، زيارت اربعين امام حسين(عليه السلام) انجام دادن.

2- عبادت واقعي

قالَ (عليه السلام) : لَيْسَتِ الْعِبادَهُ کَثْرَهُ الصّيامِ وَالصَّلاهِ، وَ إنَّمَا الْعِبادَهُ کَثْرَهُ التَّفَکُّرِ في أمْرِ اللهِ. فرمود: عبادت در زياد انجام دادن نماز و روزه نيست، بلکه عبادت با تفکّر و انديشه در قدرت بي منتهاي خداوند در امور مختلف مي باشد.

3- بهترين ويژگي

قالَ (عليه السلام) : خَصْلَتانِ لَيْسَ فَوْقَهُما شَيْءٌ: الاْيمانُ بِاللهِ، وَنَفْعُ الاْخْوانِ. فرمود: دو خصلت و حالتي که والاتر از آن دو چيز نمي باشد عبارتند از: ايمان و اعتقاد به خداوند، نفع رساندن به دوستان و آشنايان.

4- خوبي با مردم

قالَ (عليه السلام) : قُولُوا لِلنّاسِ حُسْناً، مُؤْمِنُهُمْ وَ مُخالِفُهُمْ، أمَّا الْمُؤْمِنُونَ فَيَبْسِطُ لَهُمْ وَجْهَهُ، وَ أمَّا الْمُخالِفُونَ فَيُکَلِّمُهُمْ بِالْمُداراهِ لاِجْتِذابِهِمْ إلَي الاْيِمانِ. فرمود: با دوست و دشمن خوش گفتار و خوش برخورد باشيد، امّا با دوستان مؤمن به عنوان يک وظيفه که بايد هميشه نسبت به يکديگر با چهره اي شاداب برخورد نمايند، امّا نسبت به مخالفين به جهت مدارا و جذب به اسلام و احکام آن.

5- تداوم دوستي

قالَ (عليه السلام) : اللِّحاقُ بِمَنْ تَرْجُو خَيْرٌ مِنَ المُقامِ مَعَ مَنْ لا تَأْمَّنُ شَرَّهُ. فرمود: تداوم دوستي و معاشرت با کسي که احتمال دارد سودي برايت داشته باشد، بهتر است از کسي که محتمل است شرّ ـ جاني، مالي، ديني و ـ برايت داشته باشد.

6- سخن پراکني و رياست طلبي

قالَ (عليه السلام) : إيّاکَ وَ الاْذاعَهَ وَ طَلَبَ الرِّئاسَهِ، فَإنَّهُما يَدْعُوانِ إلَي الْهَلَکَهِ. فرمود: مواظب باش از اين که بخواهي شايعه و سخن پراکني نمائي و يا اين که بخواهي دنبال مقام و رياست باشي و تشنه آن گردي، چون هر دوي آن ها انسان را هلاک خواهد نمود.

7- نيکو بودن عقل

قالَ (عليه السلام) : حُسْنُ الصُّورَهِ جَمالٌ ظاهِرٌ، وَ حُسْنُ الْعَقْلِ جَمالٌ باطِنٌ. فرمود: نيکوئي شکل و قيافه، يک نوع زيبائي و جمال در ظاهر انسان پديدار است و نيکو بودن عقل و درايت، يک نوع زيبائي و جمال دروني انسان مي باشد.

8- محرمانه موعظه کردن

قالَ (عليه السلام) : مَنْ وَعَظَ أخاهُ سِرّاً فَقَدْ زانَهُ، وَمَنْ وَعَظَهُ عَلانِيَهً فَقَدْ شانَهُ. فرمود: هرکس دوست و برادر خود را محرمانه موعظه کند، او را زينت بخشيده؛ و چنانچه علني باشد سبب ننگ و تضعيف او گشته است.

9- تقواي الهي

قالَ (عليه السلام) : مَنْ لَمْ يَتَّقِ وُجُوهَ النّاسِ لَمْ يَتَّقِ اللهَ. فرمود: کسي که در مقابل مردم بي باک باشد و رعايت مسائل اخلاقي و حقوق مردم را نکند، تقواي الهي را نيز رعايت نمي کند.

10- ذلت مؤمن

قالَ (عليه السلام) : ما أقْبَحَ بِالْمُؤْمِنِ أنْ تَکُونَ لَهُ رَغْبَهٌ تُذِلُّهُ. فرمود: قبيح ترين و زشت ترين حالت و خصلت براي مؤمن آن حالتي است که داراي آرزوئي باشد که سبب ذلّت و خواري او گردد.

11- بهترين دوستان

قالَ (عليه السلام) : خَيْرُ إخْوانِکَ مَنْ نَسَبَ ذَنْبَکَ إلَيْهِ. فرمود: بهترين دوست و برادر، آن فردي است که خطاهاي تو را به عهده گيرد و خود را مقصّر بداند.

12- ترک حق

قالَ (عليه السلام) : ما تَرَکَ الْحَقَّ عَزيزٌ إلاّ ذَلَّ، وَلا أخَذَ بِهِ ذَليلٌ إلاّ عَزَّ. فرمود: حقّ و حقيقت را هيچ صاحب مقام و عزيزي ترک و رها نکرد مگر آن که ذليل و خوار گرديد، همچنين هيچ شخصي حقّ را به اجراء در نياورد مگر آن که عزيز و سربلند شده است.

13- ويژگي شيعيان

قالَ (عليه السلام) لِشيعَتِهِ: أوُصيکُمْ بِتَقْوَي اللهِ وَالْوَرَعِ في دينِکُمْ وَالاْجْتِهادِ لِلّهِ، وَ صِدْقِ الْحَديثِ، وَأداءِ الاْمانَهِ إلي مَنِ ائْتَمَنَکِمْ مِنْ بِرٍّ أوْ فاجِر، وِطُولِ السُّجُودِ، وَحُسْنِ الْجَوارِ. به شيعيان و دوستان خود فرمود: تقواي الهي را پيشه کنيد و در امور دين ورع داشته باشيد، در تقرّب به خداوند کوشا باشيد و در صحبت ها صداقت نشان دهيد، هرکس امانتي را نزد شما نهاد آن را سالم تحويلش دهيد، سجده هاي خود را در مقابل خداوند طولاني کنيد و به همسايگان خوش رفتاري و نيکي نمائيد.

14- تواضع

قالَ (عليه السلام) : مَنْ تَواضَعَ فِي الدُّنْيا لاِخْوانِهِ فَهُوَ عِنْدَ اللهِ مِنْ الصِدّيقينَ، وَمِنْ شيعَهِ عليِّ بْنِ أبي طالِب (عليه السلام)حَقّاً. فرمود: هرکس در دنيا در مقابل دوستان و هم نوعان خود متواضع و فروتني نمايد، در پيشگاه خداوند در زُمره صِدّيقين و از شيعيان امام عليّ (عليه السلام) خواهد بود.

15- برطرف کردن تب

قالَ (عليه السلام) : إنَّهُ يُکْتَبُ لِحُمَّي الرُّبْعِ عَلي وَرَقَه، وَ يُعَلِّقُها عَلَي الْمَحْمُومِ: «يا نارُکُوني بَرْداً»، فَإنَّهُ يَبْرَءُ بِإذْنِ اللهِ. فرمود: کسي که ناراحتي تب و لرز دارد، اين آيه شريفه قرآن در «سوره أنبياء، آيه 69» را روي کاغذي بنويسيد و بر گردن او آويزان نمائيد تا با إذن خداوند متعال بهبود يابد.

16- ياد خدا

قالَ (عليه السلام) : أکْثِرُوا ذِکْرَ اللهِ وَ ذِکْرَ الْمَوْتِ، وَ تَلاوَهَ الْقُرْآنِ، وَالصَّلاهَ عَلي النَّبيِّ (صلي الله عليه وآله وسلم)، فَإنَّ الصَّلاهَ عَلي رَسُولِ اللهِ عَشْرُ حَسَنات. فرمود: ذکر و ياد خداوند متعال، مرگ و حالات آن، تلاوت و تدبّر قرآن؛ و نيز صلوات و درود فرستاد بر حضرت رسول ـ و اهل بيتش (عليه السلام) ـ را زياد و به طور مکرّر انجام دهيد، همانا پاداش صلوات بر آن ها، ده حسنه و ثواب مي باشد.

17- استفاده از عمر

قالَ (عليه السلام) : إنَّکُمْ في آجالِ مَنْقُوصَه وَأيّام مَعْدُودَه، وَالْمَوْتُ يَأتي بَغْتَهً، مَنْ يَزْرَعُ شَرّاً يَحْصَدُ نِدامَهً. فرمود: همانا شما انسان ها در يک مدّت و مهلت کوتاهي به سر مي بريد که مدّت زمان آن حساب شده و معيّن مي باشد و مرگ، ناگهان و بدون اطلاع قبلي وارد مي شود و شخص را مي ربايد، پس متوجّه باشيد که هرکس هر مقدار در عبادت و بندگي و انجام کارهاي نيک تلاش کند ـ فرداي قيامت ـ غبطه مي خورد که چرا بيشتر انجام نداده است و کسي که کار خلاف و گناه انجام دهد پشيمان و سرافکنده خواهد بود.

18- نماز شب

قالَ (عليه السلام) : إنّ الْوُصُولَ إلَي اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ سَفَرٌ لا يُدْرَکُ إلاّ بِامْتِطاءِ اللَّيْلِ. فرمود: همانا رسيدن به خداوند متعال و مقامات عاليه يک نوع سفري است که حاصل نمي شود مگر با شب زنده داري ـ و تلاش در عبادت و جلب رضايت او در امور مختلف ـ .

19- سستي در واجبات

قالَ (عليه السلام) : لا يَشْغَلُکَ رِزْقٌ مَضْمُونٌ عَنْ عَمَل مَفْرُوض. فرمود: مواظب باش که طلب روزي ـ که از طرف خداوند متعال تضمين شده ـ تو را از کار و اعمالِ واجب باز ندارد (يعني؛ مواظب باش که به جهت تلاش و کار بيش از حدّ نسبت به واجبات سُست و سهل انگار نباشي).

20- عاق والدين

قالَ (عليه السلام) : جُرْأهُ الْوَلَدِ عَلي والِدِهِ في صِغَرِهِ تَدْعُو إلَي الْعُقُوقِ في کِبَرِهِ. فرمود: رو پيدا کردن و جرئ شدن فرزند هنگام طفوليّت در مقابل پدر، سبب مي شود که در بزرگي مورد نفرين و غضب پدر قرار گيرد.

21- جمع دو نماز ظهر و عصر

قالَ (عليه السلام) : أجْمِعْ بَيْنَ الصَّلاتَيْنِ الظُّهْرِ وَالْعَصْرِ، تَري ما تُحِبُّ. فرمود: نماز ظهر و عصر را دنباله هم ـ در اوّل وقت ـ انجام بده، که در نتيجه آن فقر و تنگ دستي از بين مي رود و به مقصود خود خواهي رسيد.

22- پارساترين مردم

قالَ (عليه السلام) : أوْرَعُ النّاسِ مَنْ وَقَفَ عِنْدَ الشُّبْههِ، أعْبَدُ النّاسِ مَنْ أقامَ الْفَرائِضَ، أزْهَدُ النّاس مَنْ تَرَکَ الْحَرامَ، أشَدُّ النّاسِ اجْتِهاداً مَنْ تَرَکَ الذُّنُوبَ. فرمود: پارساترين مردم آن کسي است که از موارد گوناگون شبهه و مشکوک اجتناب و دوري نمايد؛ عابدترين مردم آن شخصي است که قبل از هر چيز، واجبات الهي را انجام دهد؛ زاهدترين انسان ها آن فردي است که موارد حرام و خلاف را مرتکب نشود؛ قوي ترين اشخاص آن شخصي است که هر گناه و خطائي را ـ در هر حالتي که باشد ـ ترک نمايد.

23- شناخت نعمت

قالَ (عليه السلام) : لا يَعْرِفُ النِّعْمَهَ إلاَّ الشّاکِرُ، وَلا يَشْکُرُ النِّعْمَهَ إلاَّ الْعارِفُ. فرمود: کسي قدر نعمتي را نمي داند مگر آن که شکرگزار باشد و کسي نمي تواند شکر نعمتي را انجام دهد مگر آن که اهل معرفت باشد.

24- بدي نفاق

قالَ (عليه السلام) : بِئْسَ الْعَبْدُ عَبْدٌ يَکُونُ ذا وَجْهَيْنِ وَ ذالِسانَيْنِ، يَطْري أخاهُ شاهِداً وَ يَأکُلُهُ غائِباً، إنْ أُعْطِيَ حَسَدَهُ، وَ إنْ ابْتُلِيَ خَذَلَهُ. فرمود: بد آدمي است آن که داراي دو چهره و دو زبان مي باشد؛ دوست و برادرش را در حضور، تعريف و تمجيد مي کند ولي در غياب و پشت سر، بدگوئي و مذمّت مي نمايد که همانند خوردن گوشت هاي بدن او محسوب مي شود، چنين شخص دو چهره اگر دوستش در آسايش و رفاه باشد حسادت ميورزد و اگر در ناراحتي و سختي باشد زخم زبان مي زند.

25- نشانه‌ تواضع

قالَ (عليه السلام) : مِنَ التَّواضُعِ السَّلامُ عَلي کُلِّ مَنْ تَمُرُّ بِهِ، وَ الْجُلُوسُ دُونَ شَرَفِ الْمَجْلِسِ. فرمود: يکي از نشانه هاي تواضع و فروتني آن است که به هرکس برخورد نمائي سلام کني و در هنگام ورود به مجلس هر کجا، جا بود بنشيني ـ نه آن که به زور و زحمت براي ديگران جائي را براي خود باز کني.

26- بدي جدال

قالَ (عليه السلام) : لا تُمارِ فَيَذْهَبُ بَهاؤُکَ، وَ لا تُمازِحْ فَيُجْتَرَأُ عَلَيْکَ. فرمود: با کسي جدال و نزاع نکن که بهاء و ارزش خود را از دست مي دهي، با کسي شوخي و مزاح ناشايسته و بي مورد نکن وگرنه افراد بر تو جريء و چيره خواهند شد.

27- مقدّم داشتن اطاعت اولياء الهي

قالَ (عليه السلام) : مَنْ آثَرَ طاعَهَ أبَوَيْ دينِهِ مُحَمَّد وَ عَليٍّ عَلَيْهِمَاالسَّلام عَلي طاعَهِ أبَوَيْ نَسَبِهِ، قالَ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِهُ: لاَُؤَ ثِرَنَّکَ کَما آثَرْتَني، وَلاَُشَرِّفَنَّکَ بِحَضْرَهِ أبَوَيْ دينِکَ کَما شَرَّفْتَ نَفسَکَ بِإيثارِ حُبِّهِما عَلي حُبِّ أبَوَيْ نَسَبِکَ. فرمود: کسي که مقدّم دارد طاعت و پيروي پيغمبر اسلام حضرت محمّد و اميرالمؤمنين امام عليّ صلوات الله عليه را بر پيروي از پدر و مادر جسماني خود، خداوند متعال به او خطاب مي نمايد: همان طوري که دستورات مرا بر هر چيزي مقدّم داشتي، تو را در خيرات و برکات مقدّم مي دارم و تو را همنشين پدر و مادر ديني يعني حضرت رسول و امام عليّ عليه السّلام مي گردانم، همان طوري که علاقه و محبّت ـ عملي و اعتقادي ـ خود را نسبت به آن ها بر هر چيزي مقدّم داشتي.

28- نشانه بي ادب

قالَ (عليه السلام) : لَيْسَ مِنَ الاْدَبِ إظْهارُ الْفَرَحِ عِنْدَ الْمَحْزُونِ. فرمود: از ادب ـ و اخلاق انساني و اسلامي ـ نيست که در حضور شخص مصيبت ديده و غمگين، اظهار شادي و سرور کند.

29- شناخت حقوق ديگران

قالَ (عليه السلام) : أعْرَفُ النّاسِ بِحُقُوقِ إخْوانِهِ، وَأشَدُّهُمْ قَضاءً لَها، أعْظَمُهُمْ عِنْدَاللهِ شَأناً. فرمود: هرکس حقوق هم نوعان خود را بشناسد و رعايت کند و مشکلات و نيازمندي هاي آن ها را برطرف نمايد، در پيشگاه خداوند داراي عظمت و موقعيّتي خاصّي خواهد بود.

30- آبروي امامان

قالَ (عليه السلام) : اِتَّقُوا اللهُ وَ کُونُوا زَيْناً وَ لا تَکُونُوا شَيْناً، جُرُّوا إلَيْنا کُلَّ مَوَّدَه، وَ اَدْفَعُوا عَنّا کُلُّ قَبيح، فَإنَّهُ ما قيلَ فينا مِنْ حُسْن فَنَحْنُ أهْلُهُ، وَ ما قيلَ فينا مِنْ سُوء فَما نَحْنُ کَذلِکَ. فرمود: تقواي الهي را ـ در همه امور ـ رعايت کنيد، و زينت بخش ما باشيد و مايه ننگ ما قرار نگيريد، سعي کنيد افراد را به محبّت و علاقه ما جذب کنيد و زشتي ها را از ما دور نمائيد؛ درباره ما آنچه از خوبي ها بگويند صحيح است و ما از هر گونه عيب و نقصي مبّرا خواهيم بود.

31- علماي راستين

قالَ (عليه السلام) : يَأتي عُلَماءُ شيعَتِنَاالْقَوّامُونَ لِضُعَفاءِ مُحِبّينا وَ أهْلِ وِلايَتِنا يَوْمَ الْقِيامَهِ، وَالاْنْوارُ تَسْطَعُ مِنْ تيجانِهِمْ عَلي رَأسِ کُلِّ واحِد مِنْهُمْ تاجُ بَهاء، قَدِ انْبَثَّتْ تِلْکَ الاْنْوارُ في عَرَصاتِ الْقِيامَهِ وَ دُورِها مَسيرَهَ ثَلاثِمِائَهِ ألْفِ سَنَه. فرمود: آن دسته از علماء و دانشمندان شيعيان ما که در هدايت و رفع مشکلات دوستان و علاقه مندان ما، تلاش کرده اند، روز قيامت در حالتي وارد صحراي محشر مي شوند که تاج کرامت بر سر نهاده و نور وي، همه جا را روشنائي مي بخشد و تمام أهل محشر از آن نور بهره مند خواهند شد.

منابع:

1- اصول کافي: ج 1، ص 519، ح 11.

2- حديقه الشّيعه: ج 2، ص 194، وافي: ج 4، ص 177، ح 42.

3- مستدرک الوسائل: ج 11، ص 183، ح 12690.

4 - تحف العقول: ص 489، س 13، بحارالأنوار: ج 75، ص 374، ح 26- احتجاج طبرسي: ج 2، ص 517، ح 340.

تفسير الإمام العسکري (عليه السلام): ص 345، ح 226.