آمارهاي عجيب ازدواج در ايران

افزايش طلاق، بالارفتن سن ازدواج و کاهش ازدواج جوانان و ديگر مسائل موجب شده است که بازار آمارهاي ضد و نقيض در اين زمينه داغ شود و اخباري در خصوص ازدواج‌هاي غير متعارف مانند کودک همسري، چندهمسري و ازدواج با افراد بالاي 50 سال تحت عنوان «شوگرددي و شوگرمامي» بازخورد زيادي دريافت کند و اين موضوع فارغ از صحت آمارها خوراک خوبي براي رسانه‌هاي غير رسمي براي توجه بيشتر فراهم مي‌کند.

مثلاً چند پيش خبري در خصوص ازدواج 25 هزار دختر و پسر جوان با افراد بالاي 50 سال منتشر شده و از آن با اصطلاح «شوگرددي و شوگرمامي» ياد شد.

اين در حالي است که در خبرها آمده بود از اول فروردين تا پايان دي ماه 1403، تعداد 17 هزار و 347 فقره ازدواج براي مردان بالاي 50 سال و 6 هزار و 783 فقره ازدواج براي بانوان در همين گروه سني ثبت شده است. که همين موضوع به ثبت 25 هزار ازدواج جوانان با افراد بالاي 50 سال تعبير شده بود. در حالي که در خبر از تفاوت سني در اين ازدواج‌ها سخني به ميان نيامده بود.

از سوي ديگر خبري مبني بر 300 هزار چند همسري در ايران نيز پر بازديد شد و برخي مسئولين امر نيز اين آمار را تکرار کردند. از طرفي آمارهايي هم در خصوص ازدواج و طلاق منتشر مي‌شود و مثلاً عنوان مي‌شود که به ازاي هر 3 ازدواج 1 طلاق يا به ازاي هر 5 ازدواج دو طلاق اتفاق مي‌افتد در حالي که کارشناسان بر اين باورند که آمارهاي ازدواج يک سال با آمار طلاق در همان سال ارتباطي به هم ندارد و نبايد با هم مقايسه شود. زيرا طلاق‌ها بيشتر در ازدواج‌هاي سال‌هاي قبل اتفاق افتاده است.

اين آمارهاي عجيب و ضد و نقيض ما را بر آن داشت تا به بررسي ماجرا بپردازيم.

25 هزار ازدواج بالاي 50 سال

عليرضا لاور کارشناس خانواده و مدرس دانشگاه در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص خبر ازدواج 25 هزار ازدواج با افراد بالاي 50 هزار نفر گفت: اين امر در ابتدا بستگي به تعريف از جواني دارد و اينکه چه بازه سني را جوان در نظر بگيريم. مثلاً در بعضي تعاريف رسمي تا سن 39 سال را جوان در نظر مي‌گيرند. بنا بر اين ازدواج يک خانم 39 ساله با يک آقاي 50 ساله عجيب نيست و تفاوت سني در اين ازدواج 12 سال و متعارف است.

وي افزود: بنابراين تفاوت سني در اين ازدواج‌ها بسيار اهميت دارد. اگر در ازدواج اختلاف سني بين زوجين مثلاً بالاي 25 ساله باشد، مي‌توان گفت چنين آماري درست است. مثلاً اگر يک دختر 18 يا 25 ساله با کسي که با پدرش هم‌سال است و لااقل 20 سال از او بزرگ‌تر است ازدواج کند يا يک پسر 25 ساله با خانمي که سن مادرش را دارد ازدواج کند در تعريف اين پديده قرار مي‌گيرد.

وي با اشاره به اينکه در آمار آمده که 25 هزار ازدواج بالاي 50 سال که 17 هزار نفر از آنان مرد و 6 هزار نفر زن بودند گفت: افرادي که در جواني با افراد بالاي 50 سال ازدواج مي‌کنند معمولاً انگيزه مالي دارند. آن فرد بالاي 50 سال نيز به دليل تعامل عاطفي وارد چنين رابطه‌اي مي‌شوند و معمولاً. تصوير يک رابطه پايدار ندارند و معمولاً تن به ازدواج رسمي نمي‌دهند تا شناسنامه‌شان سفيد بماند. اگر آماري هم وجود داشته باشد بايد ثبت احوال آمار ازدواج‌ها با تفاوت سني بالاي 20 سال يا 25 سال را اعلام کند.

تفاوت سني در اين ازدواج‌ها بسيار اهميت دارد و اگر در ازدواج اختلاف سني بين زوجين مثلاً بالاي 25 ساله باشد، مي‌توان گفت چنين آماري درست است

لاور همچنين بيان کرد: آمار ازدواج بالاي 50 سال يکي ناشي از افزايش سن ازدواج است. بسياري از افراد تا شرايط مادي در زندگي‌شان به يک شرايط ثابتي نرسد و به لحاظ تأمين هزينه‌ها اطمينان حاصل نکنند ازدواج نمي‌کنند. از سوي ديگر بحث ازدواج مجدد هم مطرح است. يعني فردي که سابقه طلاق دارد يا همسرش فوت کرده احتمالاً دوباره ازدواج مي‌کند و اين جزو آمار ازدواج در اين سنين حساب مي‌شود.

آيا 300 هزار چندهمسري در ايران صحت دارد؟

موضوع بعدي آمار چند همسري در ايران است. در خبرها آماده بود که 300 هزار مرد داراي چند همسر در کشور وجود دارد.

علي اکبر محزون کارشناس حوزه آمار و جمعيت شناسي در اين خصوص به خبرنگار مهر گفت: طبق آمار سرشماري سال 1395 ما حدود 21 ميليون و 260 هزار مرد متأهل در کشور داشته‌ايم. طبق آمار سرشماري همان سال تعداد 21 ميليون و 140 هزار زن متأهل وجود داشته که کمتر از تعداد مردان متأهل است و فقط زماني مي‌شود به آمار مردان داراي چند همسر رسيد که تعداد مردان در مقايسه با تعداد زنان متأهل کمتر باشد و سرانه بيش از يک همسر به ازاي هر مرد حاصل شود.

وي در ادامه در پاسخ به اين سوال که چگونه ممکن است تعداد مردان متأهل از زنان متأهل بيشتر باشد گفت: اين مسئله احتمالاً به تعداد اتباع در زمان سرشماري در ايران مربوط است. عمدتاً اتباعي که به ايران آمده بودند و خانواده‌شان هنوز در افغانستان بودند، باعث اين نوع اختلاف شده‌اند که مردان متأهل مقيم کشور بيشتر از زنان متأهل شده بود. سرشماري نفوس شامل جمعيت مقيم کشور اعم از ايراني و غيرايراني مي‌شود.

عليرضا لاور در اين خصوص هم بيان کرد: اين آمار هم محل چالش است. اين آمار بايد بر اساس تعداد مردان متأهل و زنان متأهل باشد و به تعدادي که تعداد زنان متأهل بيشتر باشد مي‌توان آن را جزو آمار چند همسري به حساب آورد.

وي در ادامه در خصوص علت بيشتر بودن تعداد مردان متأهل از زنان متأهل در آمارهاي سرشماري گفت: چگونه ممکن است مرد متاهلي در ايران باشد که زن متاهلي به ازاي آن در سرشماري نباشد. اين مسئله ممکن است به دليل ازدواج ايرانيان با اتباع يا افراد غير ايراني باشد که همسرانشان در جمعيت افراد متأهل ثبت نشده‌اند.

فقط زماني مي‌شود به آمار مردان داراي چند همسر رسيد که تعداد مردان در مقايسه با تعداد زنان متأهل کمتر باشد و سرانه بيش از يک همسر به ازاي هر مرد حاصل شود

هاشم کارگر رئيس سازمان ثبت احوال نيز در خصوص نشر اخبار ضد و نقيض و آمارهاي غلط گفت: سازمان ثبت احوال متولي توليد و انتشار آمارهاي جمعيتي است. به اين منظور مطابق قانون ما در سال 1402 مرکز رصد جمعيت کشور را راه اندازي کرديم. در مرکز رصد جمعيت داشبوردهاي جمعيتي وجود دارد و در آن يک سري اطلاعاتي وجود دارد که ما برخي از آن اطلاعات را که مورد نياز عموم جامعه بوده را در پرتال‌مان گذاشتيم. بنابراين هر آمار و اطلاعاتي که اعلام مي‌شود، اگر در پورتال سازمان ثبت احوال باشد ما قبول داريم.

وي در ادامه گفت: اگر چنين آماري از مرجع رسمي نقل نشود و يا به غلط از سوي سازمان ثبت احوال بيان شود غير قابل اعتماد است و قطعاً پيگيري مي‌کنيم. اما تحليل‌هاي غلط مراجع غير رسمي به سازمان ثبت احوال ارتباطي ندارد.