افغانستان، فرش ايراني را با نام خود مي‌فروشد

ارزش و هويت طرح هاي فرش ايراني به قدري بالاست که کشور افغانستان با کپي از طرح هاي ايراني، آنها را در کارگاه هاي زيرزميني مي بافد و به نام فرش ايراني در بازار عرضه و سود هنگفت به جيب مي زند در حالي که جلوگيري از اين اقدام نيازمند استاندارد سازي و شناسنامه دار کردن طرح ها و فرش هاي ايراني است.

به گزارش ايرنا، اصالت و فرهنگ در طرح و نقش هاي ايراني باعث شده است که فرش ايران در دنيا مورد استقبال قرار گيرد اما شرايط تحريمي اقتصاد ايران آثار زيانبار خود را بر اين بخش نيز گذاشته و سبب شده تا فرش هاي ايراني يا از طريق چمدان وارد بازار جهاني شوند و يا از طريق کپي برداري از طرح هاي ايراني بافته شوند و به نام ايران ولي به کام ساير کشورها از جمله افغانستان در بازارهاي جهاني عرضه شوند.

بافندگان در کارگاه هاي زيرزميني افغانستان اقدام به بافت فرش هايي با کپي از طرح هاي ايراني کرده و آن را به نام ايران در بازارهاي جهاني عرضه مي کنند، حتي گاهي نقش و نگار هاي ايراني را با جزيي ترين تغييرات مي بافند تا از طريق مجامع بين المللي و قضايي امکان شکايت و رسيدگي به اين کپي برداري ها نباشد.

طرح ها و فرش هاي ايراني داراي هويتي از تمدن و فرهنگ ايراني هستند که از سال هاي گذشته در نقش و نگارهاي مختلف در بازار عرضه مي شدند اين فرش ها به خاطر رنگ و جلا و نمادهايي از طبيعت، اسطوره‌ها، اماکن تاريخي و گردشگري مورد استقبال خارجيان قرار گرفته است اما از سال 1397 که تحريم ها عليه ايران اجرا شد فرش نيز وارد ليست سياه تحريمي شد.

از آنجايي که فرش هاي ايراني نمي تواند به خاطر شرايط تحريمي در بازارهاي جهاني عرضه شود از طريق کپي برداري از طرح ها و يا راهکار چمداني خارج شد هر چند طرح هاي ايراني داراي ثبت جهاني هستند اما با کوچکترين تغيير در طرح ها مي توان آنها را از ليست کشور مربوطه خارج کرد و به آن طرح جديد گفت.

درباره راهکار جلوگيري از دزدي طرح هاي فرش ايراني و ضرورت شناسنامه دار کردن با عبدالله بهرامي رئيس کميسيون صنايع دستي، فرش و گردشگري اتاق تعاون ايران و زهرا کماني رئيس مرکز ملي فرش ايران و به گفت و گو نشستيم.

استاندارد اجباري راهکار شناسنامه دار کردن فرش هاي ايراني است

عبدالله بهرامي رئيس کميسيون صنايع دستي، فرش و گردشگري اتاق تعاون ايران با بيان اينکه گنجينه هاي بزرگي در طرح و نقش نگار فرش ها داريم مي گويد: به راحتي مي توان جلوي دزدي طرح هاي ايراني را گرفت هر چند اقداماتي در اين زمينه از سال هاي پيش گرفته شده اما اجرايي نشده است.

وي ادامه مي دهد: شناسنامه دار کردن فرش توسط سازمان استاندارد و مرکز ملي فرش از سه سال گذشته آغاز شده است اما از آنجايي که اين استاندارد اختياري بود، حتي يک نفر اقدام به شناسنامه دار کردن فرش ها نکرد.

رئيس کميسيون صنايع دستي، فرش و گردشگري اتاق تعاون ايران خاطر نشان مي کند: اکنون يک عدد شکلات در کشور بدون مجوزهاي استاندارد توليد نمي شود اما فرش ايراني با اين اصالت و فرهنگ بدون شناسنامه و هويت توليد مي شود و به راحتي در بازارهاي جهاني عرضه مي شود بدون اينکه جزيياتي از آن درج شود.

وي با بيان اينکه براي حفاظت و صيانت از حقوق توليد کننده و مصرف کننده بايد فرش ايراني شناسنامه دار شود مي گويد: با شناسنامه دار کردن فرش ها امکان دزدي از طرح ها و حتي فرش هاي ايراني وجود ندارد و به راحتي مي توان جلوي آن را گرفت اما از آنجايي اين فرش ها داراي شناسنامه نيستند حتي اگر دزدي شوند امکان رسيدگي وجود ندارد.

بهرامي عنوان مي کند: زماني که فرش شناسنامه دار شود در آن تعداد رج و رنگ، نوع الياف طبيعي و مصنوعي، نوع بافت، گره، زمان توليد، نام توليدکننده و بافنده و ... مشخص مي شود و اين ملاکي براي سنجش فرش ايراني از غير ايراني خواهد بود.

وي با تاکيد بر اينکه در تمام دنيا محصولات صادراتي داراي بارکد هستند مي گويد: اگر فرش هاي ايراني نيز داراي شناسنامه باشند ديگر هيچ کسي جرات جعل از طرح ها و فرش هاي ايراني را نخواهد داشت و مانند سند رسمي قابل پيگيري و عرضه است.

رئيس کميسيون صنايع دستي، فرش و گردشگري اتاق تعاون ايران از سازمان استاندارد درخواست کرد که نسبت به اجباري کردن استاندارد فرش ايراني اقدام کند.

وي با اشاره به اينکه حتي در داخل ايران نيز فرش هاي افغاني به نام فرش ايراني به فروش مي رود مي گويد: در بسياري از فروشگاه هاي فرش، فرش بافت افغان نيز به نام فرش ايراني عرضه مي شود اين فرش ها به قدري نزديک به طرح هاي ايراني هستند که قابل تشخيص براي هر فرد خاصي نيستند.

بهرامي اضافه کرد: فروشنده بايد به خريدار اعلام کند فرشي که مي فروشد فرش دستباف افغان يا ايراني است تا خريدار نسبت به قيمت و طرح فرش افغان تصميم به خريد بگيرد.

شناسنامه ديجيتالي در فرش نهادينه شود

زهرا کماني رئيس مرکز ملي فرش ايران درباره ضرورت شناسنامه دار کردن فرش هاي ايراني مي گويد: شناسنامه فرش ايراني بايد به گونه اي در فرش نهادينه شود که امکان مجزا کردن در آن نباشد و امکان رهگيري وجود داشته باشد.

وي ادامه مي دهد: شناسنامه در فرش هم مي تواند به صورت بارکد دار باشد تا امکان کپي برداري را کمتر کرده و به فرش ايراني هويت ببخشد.

رئيس مرکز ملي فرش ايران تاکيد مي کند: زماني که فرش ايراني داراي بارکد باشد ديگر نمي توانند فرش ايراني را به نام ساير کشورها در بازار عرضه کنند اين امر منجر به کاهش تقلب در بازارهاي جهاني مي شود بايستي در اين زمينه فرهنگسازي شود ضمن اينکه در گذشته بافندگان نام برند فرش را روي قالي ها مي بافتند.

وي به مزاياي شناسنامه دار کردن فرش هاي ايراني اشاره مي کند و مي گويد: زماني که فرش ها شناسنامه دار شوند به راحتي مي توان فهميد که اين فرش براي کدام منطقه از کشورمان و با الهام از طرح کدام استان است و حتي به قيمت گذاري در صنعت فرش کمک مي کند.

کماني اضافه مي کند: از آنجايي تعداد رنج، رنگ، نوع الياف، طرح و ... در تعيين قيمت فرش مهم است زماني که شناسنامه فرش موجود باشد مي توان جلوي دلالي ها و قيمت گذاري هاي بي ضابطه را بگيرد.

رئيس مرکز ملي فرش ايران با بيان اينکه بسياري از طرح هاي فرش ايراني ثبت جهاني شده اند مي گويد: طرح و فرش هاي ايراني با طرح‌هاي پيچيده و رنگ‌هاي بي‌نظير، ريشه‌هاي عشايري و طراحي‌هاي ساده و اصيل، نقوش خاص از هر منطقه کشور و ... ثبت جهاني شده اند.

وي بيان مي کند: با اينکه طرح هاي ايراني ثبت جهاني در فهرست ميراث ناملموس يونسکو شده اند اما با تغيير کوچک در طرح مي تواند اثبات کرد که طرح ثبت شده نيست و اين امر امکان کپي برداري از طرح هاي ايراني را بيشتر مي کند و سود آن به جيب ساير افراد مي رود.

کماني خاطرنشان مي کند: طرح ها و فرش‌هاي ايراني، بيانگر هويت، تاريخ، باورها و سبک زندگي عشاير ايراني در کشورمان هستند که نياز است با شناسنامه دار کردن و اهميت به آن از اين ميراث کهن خود صيانت کنيم.

فرش‌هاي ايراني نمادي از هويت ملي، آرمان‌هاي فرهنگي و ارتباطات بين‌المللي کشورمان است که هر چند در فهرست ميراث ناملموس يونسکو ثبت شدند اما براي حفظ اين هنر و رسيدن به جايگاه واقعي بايد بحث شناسنامه دار کردن توسط نهادهاي مربوطه و حتي بافندگان و توليدکنندگان مورد توجه قرار گيرد تا فرش ايراني به نام ايران ولي به کام ساير کشورها به فروش نرود که سود و ارزآوري آن براي کشوري غير از ايران باشد.