چين، آمريکا و ايران پيشتازان مصرف آب‌هاي زيرزميني

به گزارش خبرگزاري تسنيم، در اين مطالعه آمده است: نتايج نشان مي‌دهد که به طور ميانگين سالانه حدود 17 کيلومترمکعب از ظرفيت ذخيره‌سازي آبخوان‌ها در اثر تراکم رسوبات از بين مي‌رود. افزون بر اين، تقريباً 73 درصد فرونشست‌هاي ثبت‌شده در زمين‌هاي کشاورزي و مناطق شهري رخ داده است؛ موضوعي که بر ضرورت مديريت پايدار منابع آب زيرزميني در اين نواحي تأکيد مي‌کند.

فرونشست زمين يکي از ملموس‌ترين و زيان‌بارترين پيامدهاي افت آب زيرزميني است که بر اثر فشردگي لايه‌هاي آبرفتي و کاهش فشار منفذي در آبخوان‌ها رخ مي‌دهد و به نابودي برگشت‌ناپذير ظرفيت ذخيره‌سازي منجر مي‌شود. روش‌هاي سنتي سنجش اين پديده عمدتاً پراکنده و محدود به مقياس محلي هستند، در حالي که داده‌هاي تداخل‌سنجي راداري (InSAR) دقتي در حد يک سانتي‌متر و قدرت تفکيک فضايي 100 متر فراهم مي‌کنند. با وجود اين، پردازش پرهزينه و چالش‌هاي فني InSAR سبب شده مطالعات مبتني بر آن به سطح محلي يا منطقه‌اي محدود بماند.

براي نخستين بار، اين مطالعه با بهره‌گيري از الگوريتم جنگل تصادفي (Random Forest) و داده‌هاي متنوع شامل کاربري زمين، اقليم، هيدرولوژي و زمين‌شناسي، نقشه‌اي جهاني از فرونشست ناشي از برداشت آب زيرزميني ترسيم کرده است. اين نقشه سه کلاس شدت را شامل مي‌شود: کمتر از 1 سانتي‌متر در سال، بين 1 تا 5 سانتي‌متر در سال و بيش از 5 سانتي‌متر در سال. داده‌هاي آموزشي مدل از 47 منطقه داراي پايش InSAR و نيز داده‌هاي GPS جهاني گردآوري شده‌اند.

يافته‌ها نشان مي‌دهد بيشترين فرونشست‌ها در کشورهاي شرق و جنوب آسيا (چين، هند، پاکستان، ايران، اندونزي، ويتنام و ترکيه)، بخش‌هايي از اروپا (اسپانيا، ايتاليا و اوکراين)، آمريکاي شمالي (کاليفرنيا، تگزاس، آريزونا و مکزيک مرکزي) و نيز شهرهايي در آفريقا و آمريکاي جنوبي رخ مي‌دهد. سه کشور چين، ايالات متحده و ايران بيشترين سهم را در از دست رفتن دائمي ذخاير آبخوان دارند.

بر اساس نتايج، عوامل اصلي مؤثر بر فرونشست شامل تراکم اراضي کشاورزي آبي، حضور رسوبات ريزدانه و شرايط اقليمي خشک و نيمه‌خشک هستند که نياز به برداشت گسترده آب زيرزميني را تشديد مي‌کنند. اين امر نشان مي‌دهد در صورت تداوم الگوهاي کنوني مصرف آب، مناطق وسيعي از جهان با کاهش غيرقابل بازگشت منابع زيرزميني روبه‌رو خواهند شد.