يادي از شاعران سفر کرده تبريز

نظمي اگر چه در قالب‌هاي مختلف شعر آثار قابل توجهي دارد اما شهرت شاعري او بيشتر در زمينة غزل و ساختن ماده تاريخ است. او به عنوان شاعري غزلسرا شناخته مي‌شود که از سعدي شيرازي پيروي مي‌کرد و خود گفته است:

نظمي به غزل شهرة آفاق نمي‌شد

گر پيروي از سعدي شيراز نمي‌کرد

با پيروزي انقلاب اسلامي، استاد نظمي تبريزي با انقلاب همراه و همگام شد و دربارة موضوعات انقلابي و دفاع مقدس اشعاري سرود که حاکي از احساس مسئوليت او نسبت به سرنوشت کشور بود. قصيدة او دربارة کشتار حجاج در مکه به سال 1366 شمسي (ذيحجة 1407 قمري) از سوي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به عنوان شعر برگزيده اعلام شد و شاعر مورد تقدير قرار گرفت.

نظمي تبريزي در جلسات ادبي سازمان تبليغات اسلامي که از اوان دهة 60 در تبريز با حضور استاد عابد تشکيل مي‌شد، شرکت مي‌کرد. پس از تشکيل انجمن ادبي استاد شهريار در سازمان تبليغات اسلامي که با حمايت حجه‌الاسلام والمسلمين حسين روحاني‌نژاد در سال 1370 شمسي برپا شد، استاد نظمي به طور مکرر در انجمن حضور مي‌يافت و در آيين‌هاي ادبي که در تهران و شهرستانها برپا مي‌شد، نيز شرکت مي‌کرد. در سال 1374 شمسي نيز در ديداري که جمعي از شعرا در شب ميلاد امام حسن مجتبي عليه‌السلام با رهبر معظم انقلاب اسلامي داشتند، حضور يافت. در اين ديدار که نويسندة اين سطور نيز حضور داشت، استاد نظمي دقايقي دربارة غزل سخن گفت و سپس غزلي از سروده‌هاي خود را قرائت کرد که مورد تحسين زعيم عاليقدر واقع شد.

از فعاليت‌هاي چشمگير استاد نظمي در عرصة ادبيات، تاسيس انجمن ادبي بزم سخن بود که جلسات هفتگي آن در منزل وي برگزار مي‌شد. فعاليت اين انجمن به مدت هفت سال دوام يافت.

آثار متعددي از نظمي تبريزي به چاپ رسيده است که از جملة آنها مي‌توان به «هفت شهر عشق»، «تصحيح و تدوين ديوان اميني سرابي»، «فريادهاي عاشقانه (گزيده غزليات)»، «ديوان اشعار نظمي تبريزي، جلد اول»، «دويست سخنور» (تذکره‌الشعراي منظوم و منثور)، «گلشن معاني» (شرح برخي ابيات مشکله فارسي)، «فروغ عمر» (گزيده غزليات)، «ديوان اشعار نظمي تبريزي، جلد دوم» و «نيايش و ستايش» (گزيده اشعار به همراه ورقي از سروده‌هاي چاپ‌نشده)» اشاره کرد. ارج‌نامه‌اي نيز عنوان «سيمرغ غزل» در زمان حيات استاد نظمي توسط دو تن از علاقمندان وي؛ محمدتقي سبکدل و منوچهر نظمي‌تبار دربارة آثار و احوال وي منتشر شد.

وي در آذرماه 1402 شمسي درگذشت و در مقبره‌الشعراي تبريز به خاک سپرده شد.

محرم اسرار

(غزلي که در محافل و آيين‌هاي مربوط به حضرت صاحب‌الزّمان «عجل‌الله تعالي فرجه‌الشريف» خوانده مي‌شود)

بگذار شبي محرم اسرار تو باشم

در پردة جان، راز نگهدار تو باشم

اي يوسف بازار ملاحت، من مسكين

آن مايه ندارم كه خريدار تو باشم

گر خلوت وصل تو برازندة من نيست

بگذار كه در ساية ديوار تو باشم

مرهم نتوان يافت، مگر داغ تو جويم

عزّت نتوان جست، مگر خوار تو باشم

تا كي به من سوخته دل، رخ ننمايي؟

تا چند چنين تشنة ديدار تو باشم؟

دردي‌ست مرا از تو كه بهبود نجويم

بهبود من اين است كه بيمار تو باشم

مَپْسند كه از حسرت روي تو، چو «نظمي»

رسوا به سر كوچه و بازار تو باشم

ايران من!

ايران من اي ديار هوشنگ

اي مهد کمال و فرّ و فرهنگ

آني تو که عزّت تو داده‌ست

بر چهره‌ي روزگار ما رنگ

آني تو که برخي از سلاطين

تسليم تو کرد تاج و اورنگ

نسوان تو مظهر وقارند

مردان تو شير آهنين چنگ

دشمن ز صلابت تو ديده‌ست

آنها که نديد شيشه از سنگ

بدخواه تو را هميشه بوده‌ست

ميدان فراخ آرزو، تنگ

گامي ز تو هر که دور باشد

دورم من از او، هزار فرسنگ

هرکس که نگشت دوستدارت

از دوستي‌اش بوَد مرا ننگ

دامان تو هست تا به چنگم

بر دامن کس نمي‌زنم چنگ

باشد که رخ تو سير بينم

زآيينه‌ي دل زدوده‌ام زنگ

گر نيک بديدم از تو ور بد

پيشاني من نديد آژنگ

«نظمي» مشتي ز خاک پاکت

نفروخت به گوهري گران‌سنگ

هر نغمه که مي‌زنند اغيار

در گوش من است خارج آهنگ

ايراني‌ام و فداي ايران

با من سخني مگو ز اَفرَنگ

*جلال محمدی