ويژگي بهترين بندگان در حديث امام رضا (ع)

آنان که در اين مسير آگاهانه گام برمي‌دارند، به تدريج نشانه‌هاي بندگي را در وجود خود متجلي مي‌کنند و به مقامي دست مي‌يابند که نه تنها خود را از تاريکي‌ها مي‌رهانند، بلکه نور هدايت براي ديگران مي‌شوند.

پس هر انتخاب، همچون بذري است که در خاک وجود انسان کاشته مي‌شود و با گذر زمان، ثمرات آن در رفتار، گفتار و انديشه نمايان مي‌شود. اين ثمرات، آيينه‌اي از باورها و ارزش‌هايي هستند که انسان در زندگي خود پرورش داده است. وقتي فرد، خوبي را بر بدي ترجيح مي‌دهد و با شکرگزاري و صبر بر چالش‌ها غلبه مي‌کند، در حقيقت گامي به سوي تقرب الهي برداشته و روح خود را به سمت نور و کمال سوق داده است. اين مسير، هرچند پر از فراز و نشيب باشد، اما براي آنان که هدفي والا دارند، به سکوي رشد و معنويت بدل مي‌شود.

از امام رضا عليه السلام درباره بهترين بندگان پرسيدند که حضـرت فـرمــود:

 آنان که هرگاه نيکى مى‌کنند، خوشحال مى‌شوند، هرگاه بدى مى‌کنند، استغفار مى‌کنند، هرگاه چيزى به آنان داده مى‌شود، سپاس مى‌گويند، هرگاه مبتلا و گرفتار مى‌شوند، شکيبايى مى‌کنند و هرگاه خشمگين مى‌شوند، عفو و گذشت مى‌کنند. (تُحف العُقول،‌ ص445)

اين حديث همان انتخاب‌هاي آگاهانه و واکنش‌هاي حکيمانه‌اي را ترسيم مي‌کند که بندگان صالح را از ديگران متمايز مي‌کند. آنها نه تنها در عمل، بلکه در نيت و انگيزه‌هاي خود نيز خالصانه حرکت مي‌کنند؛ چرا که مي‌دانند بندگي واقعي فراتر از انجام ظاهري عبادات است و در عمق رفتارها، گفتارها و حتي احساسات آدمي ريشه دارد.

ويژگي‌هايي که امام رضا عليه‌السلام برمي‌شمارد، گوياي يک نظام اخلاقي متعادل و کامل است؛  شکر در نعمت، علامت معرفت به منعم؛ صبر در مصيبت، نمودار ايمان به حکمت الهي؛ و گذشت در خشم، تجلي بزرگ‌منشي و عزت نفس. اينها نه تنها صفات فردي، بلکه پايه‌هاي يک جامعه الهي است که در آن انسان‌ها به جاي واکنش‌هاي غريزي، بر اساس ارزش‌هاي متعالي رفتار مي‌کنند.