ورود ايران به عرصه عملياتي فناوري کوانتوم

با توجه به سياست‌گذاري‌ها و برنامه‌ريزي‌هاي انجام شده در معاونت علمي رياست جمهوري و ستاد، سندي براي چشم‌انداز 10 ساله حوزه کوانتوم تدوين شده است که جايگاه ايران را در رتبه‌بندي جهاني مشخص مي‌کند. اين سند با هدف قرار گرفتن ايران در جمع کشور‌هاي پيشرو در فناوري کوانتومي و افزايش سرمايه‌گذاري تا 50 ميليون دلار در سه سال آينده تدوين شده است.

به گزارش مهر؛  سرپرست دبيري ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنيان کوانتوم، ليزر و فوتونيک افزود: با وجود محدوديت در منابع مالي، تعداد مقالات علمي ايران در حوزه نظري کوانتوم نسبت به حجم سرمايه‌گذاري انجام‌شده قابل توجه است به‌طوري که در حال حاضر، ايران در زمينه انتشار مقالات علمي در حوزه فناوري کوانتوم رتبه‌اي حدود بيستم جهان دارد، البته اين آمار بيشتر مربوط به مقالات تئوريک و علمي است و در بخش کار‌هاي تجربي هنوز جايگاه مناسبي نداريم. هدف‌گذاري سند رسيدن به جايگاه پانزدهم است.

وي ادامه داد: براي بررسي وضعيت فناوري‌هاي مختلف کوانتومي نمي‌توان به صورت کلي و بدون تفکيک عمل کرد، چرا که هر فناوري جايگاه متفاوتي دارد. به عنوان مثال، چين در فناوري ارتباطات کوانتومي با اختلاف پيشتاز است، اما در برخي فناوري‌هاي ديگر وضعيت متفاوت است.

سرپرست دبير ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنيان کوانتوم، ليزر و فوتونيک در خصوص سرمايه‌گذاري‌ها نيز بيان کرد: سرمايه‌گذاري‌هاي قابل توجهي در حوزه زيرساخت‌هاي کوانتومي انجام شده، اما براي تکميل اين زيرساخت‌ها بايد تا يک يا دو سال آينده منتظر بمانيم. همکاري ميان نهاد‌هاي مختلف در قالب شوراي راهبري در حال انجام است و تفاهم‌نامه‌هايي در اين زمينه به زودي به امضا مي‌رسد.

وي با اشاره به مقايسه سرمايه‌گذاري ايران با کشور‌هاي پيشرو در جهان گفت: کشور‌هاي آمريکا، چين و برخي کشور‌هاي اروپايي با ميليارد‌ها دلار سرمايه‌گذاري در اين حوزه فعاليت مي‌کنند. سرمايه‌گذاري ايران به هيچ وجه در سطح اين کشور‌ها نيست و به همين دليل نمي‌توان انتظار داشت جايگاه بالايي در رتبه‌بندي جهاني داشته باشيم.

جان نثاري تاکيد کرد که توسعه زيرساخت‌هاي فناوري کوانتومي در ايران ادامه دارد و برنامه‌ريزي‌ها و سرمايه‌گذاري‌ها به صورت جدي دنبال مي‌شود.

سرپرست دبيري ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنيان کوانتوم، ليزر و فوتونيک همچنين درباره وضعيت کلي حوزه فناوري کوانتومي توضيح داد: اين حوزه شامل سه شاخه اصلي محاسبات و رايانش کوانتومي، ارتباطات کوانتومي و حسگر‌ها است. در هر يک از اين شاخه‌ها، سطح بلوغ علوم و فناوري در دنيا و ايران متفاوت است؛ به‌طوري‌که برخي از حسگر‌هاي کوانتومي در سطح جهاني به مرحله تجاري‌سازي با گريد 9 رسيده‌اند، در حالي که برخي ديگر از فناوري‌ها همچنان در مرحله تحقيق و توسعه قرار دارند.

او درباره اهميت تحقيق و توسعه اظهار داشت: از آنجايي که بسياري از فناوري‌هاي کوانتومي هنوز به مرحله کاربردي نرسيده‌اند، پژوهش‌هاي نظري از اهميت بالايي برخوردارند. خوشبختانه ايران نيز مانند بسياري از کشور‌هاي پيشرو، از سال 1390 فعاليت‌هاي نظري در اين حوزه را آغاز کرده و امروز در جايگاه مناسبي قرار دارد.

جان نثاري همچنين خاطرنشان کرد: مجموع سرمايه‌گذاري جهاني در بخش دولتي در فناوري‌هاي کوانتومي حدود 56 تا 57 ميليارد دلار بوده که عمدتاً از سوي دولت‌ها تأمين شده است. در کنار آن، شرکت‌هاي بزرگ خصوصي مانند گوگل و IBM نيز سرمايه‌گذاري‌هاي کلاني در اين حوزه انجام داده‌اند. در چنين شرايطي، با سرمايه‌گذاري چند ده ميليون دلاري نمي‌توان به سرعت به جايگاه مطلوبي در حوزه تجربي دست يافت.

وي در پايان گفت: با اين حال، ايران به‌تازگي وارد فاز تجربي شده و تلاش دارد با تکيه بر توانمندي‌هاي موجود در بخش نظري، پيشرفت‌هاي سريعي در حوزه‌هاي عملياتي به‌ويژه در زمينه حسگر‌ها و ارتباطات کوانتومي رقم بزند.