نهضت ملي مسکن؛ وعده‌اي که بايد به تحقق برسد

به گزارش خبرنگار مهر، نياز دائمي انسان به مسکن، صنعت ساختمان را از ابتداي شکل‌گيري تمدن بشر تاکنون به يکي از مهم‌ترين بخش‌هاي اقتصادي و اجتماعي در جهان بدل کرده است. اين صنعت علاوه بر نقش مستقيم در تأمين سرپناه براي مردم جامعه، جايگاهي کليدي در رشد و توسعه اقتصاد کشورها دارد. بر اساس آمار، حدود 11 تا 13 درصد از اقتصاد ملي کشور به صنعت ساختمان‌سازي اختصاص
دارد.

همان‌گونه که گفته شد، مسکن يکي از محوري‌ترين مسائل زندگي بشر است و اهميت آن در کلان‌شهرهايي چون تهران، شيراز، اصفهان و مشهد دوچندان مي‌شود. کارشناسان حوزه اقتصاد مسکن هشدار مي‌دهند که عدم تأمين سرپناه مناسب مي‌تواند پيامدهاي منفي متعددي از جمله گسترش حاشيه‌نشيني، کاهش نرخ ازدواج و افزايش نابرابري اقتصادي به دنبال داشته باشد. در چنين شرايطي، دولت‌ها موظف‌اند با سياست‌گذاري دقيق، برنامه‌ريزي جامع و بهره‌گيري از ظرفيت‌هاي بخش دولتي و خصوصي، راهکارهاي عملي براي حل بحران مسکن ارائه کنند.

اهميت مسکن از نگاه رهبر معظم انقلاب نيز دور نمانده است. ايشان طي چهار دهه گذشته بارها دولت‌ها را به فراهم کردن زمينه تحقق اين اصل مهم متذکر شده‌اند. در 6 شهريور 1400 فرمودند: «يک نکته در مسئله‌ي اقتصاد، توجه به بخش‌هاي پيشران اقتصادي است. بخش مسکن به معناي واقعي کلمه پيشران است؛ وقتي که اين بخش به جريان بيفتد، بخش‌هاي متعددي به راه مي‌افتد. بايد اينها را به حرکت درآورد و هماهنگي متوليان کار در اين بخش بسيار مهم است.»

بازار مسکن در ايران، به‌ويژه در دهه‌هاي اخير، با مشکلات جدي از جمله عدم تعادل عرضه و تقاضا، رکود همراه با رشد شديد قيمت‌ها و نبود تصميمات مؤثر در زمان مناسب مواجه بوده است. کوتاهي برخي مسئولان در رفع موانع موجود نيز باعث شده پيچيدگي مسير خانه‌دار شدن مردم، به‌خصوص دهک‌هاي پايين درآمدي، روزبه‌روز بيشتر شود.

همين مشکلات و دغدغه‌ها، شهيد آيت‌الله سيد ابراهيم رئيسي را بر آن داشت تا در جريان سيزدهمين دوره انتخابات رياست جمهوري، وعده ساخت 4 ميليون واحد مسکوني طي چهار سال را در قالب «نهضت ملي مسکن» مطرح
کند.

وي در اين‌باره گفته بود: «مسکن از دغدغه‌هاي مردم، به‌ويژه جوانان و زوج‌هاي جوان است. به جوانان گفته‌ام ازدواج کنند و ما نيز ساخت مسکن براي آنان را از نخستين روز دولت پيگيري مي‌کنيم. فکر مي‌کنم مي‌توان طي چهار سال 4 ميليون واحد مسکوني ساخت.»

ساخت سالانه يک ميليون مسکن، قانون شد

لازم به ذکر است که در سال 1399 و در روزهاي پاياني دولت دوازدهم، مجلس شوراي اسلامي با توجه به نياز کشور، طرح ساخت سالانه يک ميليون واحد مسکوني تحت عنوان «طرح ساخت مسکن حمايتي» را به تصويب رساند. در ادامه، ساخت سالانه حداقل يک ميليون واحد مسکوني براي واجدان شرايط با عنوان «جهش توليد مسکن» در جلسه علني 17 مرداد 1400 به تصويب مجلس رسيد و در تاريخ 30 شهريور همان سال، طي نامه شماره 67585 از سوي رئيس‌جمهور شهيد دولت سيزدهم ابلاغ شد.

با آغاز به کار دولت سيزدهم، اين طرح همسو با وعده رئيس‌جمهور مبني بر ساخت 4 ميليون واحد مسکوني در چهار سال، به پشتوانه قانوني برنامه «نهضت ملي مسکن» تبديل شد.

دولت چهاردهم ميراث‌دار تکميل نهضت ملي مسکن شد

با اين حال، طرح «نهضت ملي مسکن» که از سوي رئيس‌جمهور شهيد دولت سيزدهم پيگيري مي‌شد، در پي سانحه سقوط بالگرد در 30 ارديبهشت 1403 نيمه‌تمام ماند. بر اساس قانون، ساخت و تأمين مسکن همچنان از وظايف اصلي دولت به شمار مي‌رود و از شهريورماه 1403، دولت چهاردهم و فرزانه صادق، وزير راه و شهرسازي، ميراث‌دار اين طرح ملي و مسئول تکميل پروژه‌هاي آغازشده، شدند.

صادق: به اتمام پروژه‌هاي مسکن متعهد هستم

با گذر از دولت سيزدهم و نيمه‌تمام ماندن پروژه‌هاي «نهضت ملي مسکن»، فرزانه صادق، وزير راه و شهرسازي، در نشست علني 29 مرداد 1404 مجلس شوراي اسلامي، بر پايبندي کامل خود به اجراي مصوبات حوزه مسکن تأکيد کرد و خانه‌دار شدن را حق همه مردم به‌ويژه اقشار کم‌درآمد دانست.

وي در اين جلسه گفت: «مديريت ساماندهي توليد مسکن در پاسخ به دغدغه خانوارهاي فاقد سرپناه، به‌ويژه جوانان و اقشار ضعيف و کم‌درآمد، و همچنين رسيدگي به بافت‌هاي فرسوده و سکونتگاه‌هاي غيررسمي، از اولويت‌هاي کاري اينجانب است.»

وزير راه و شهرسازي با اشاره به وظايف قانوني دولت در اين حوزه افزود: «بخش مسکن و شهرسازي بر اساس اصول 12، 43 و 31 قانون اساسي، قانون ساماندهي و حمايت از توليد و عرضه مسکن، قانون جهش توليد مسکن و به‌ويژه برنامه هفتم پيشرفت، داراي تکاليف مهمي است که بر عهده دولت و وزارت راه و شهرسازي گذاشته شده است. بنده به‌عنوان وزير پيشنهادي، خود را ملزم و موظف به اجراي اين تکاليف مي‌دانم و ان‌شاءالله با همراهي و حمايت نمايندگان محترم، متخصصان دغدغه‌مند، سازندگان، انجمن‌هاي صنفي و صنعتي، و جامعه فرهيخته شهرسازان و معماران، گامي مهم براي تحقق خواسته بحق مردم، يعني بهره‌مندي از مسکني آسايش‌بخش و در شأن خانواده ايراني اسلامي،
برمي‌دارم.»

صادق در پايان تصريح کرد: «از مهم‌ترين برنامه‌هاي اجرايي پيش‌رو، تکميل باقي‌مانده واحدهاي مسکن مهر و پروژه‌هاي طرح نهضت ملي مسکن، مطابق تکاليف تعيين‌شده در قانون برنامه هفتم، خواهد بود.»

ساخت مسکن‌هاي حمايتي ادامه دارد

طبق تأکيدات فرزانه صادق، وزير راه و شهرسازي، روند تکميل و ساخت واحدهاي مسکن حمايتي در دولت چهاردهم نيز ادامه خواهد داشت. در همين راستا، وزارت راه و شهرسازي روز پنجشنبه (16 مرداد) به منظور بازديد و بررسي روند پيشرفت پروژه‌هاي مسکن حمايتي تور رسانه‌اي در استان خراسان رضوي برگزار کرد.

روند پروژه‌هاي مسکن حمايتي در خراسان رضوي

وحيد داعي مديرکل راه و شهرسازي استان خراسان رضوي امروز (پنجشنبه، 16 مرداد)، در جريان بازديد ميداني از پروژه‌هاي در دست اجراي نهضت ملي مسکن در شهرک مهرگان مشهد، در جمع خبرنگاران اظهار کرد: پروژه مسکن و نهضت ملي مسکن يک ابرپروژه بسيار مهم در مجموعه وزارت راه و شهرسازي است که دهک‌هاي مختلف به صورت مستقيم يا غيرمستقيم وابسته به آن هستند.

وي افزود: يکي از سايت‌هاي نهضت ملي مسکن در سطح استان خراسان رضوي، «شهرک مهرگان» واقع در حريم شهر مشهد مقدس است که هم‌اکنون در حال اجراي گسترده آن هستيم. اين مجموعه، در قالب 3 فاز طراحي شده که مساحت آن در مجموع به حدود 170 هکتار بالغ مي‌شود.

مديرکل راه و شهرسازي استان خراسان رضوي با اشاره به ظرفيت پيش‌بيني‌شده در اين سايت، تصريح کرد: در مجموعه شهرک مهرگان، تعداد دو هزار 440 واحد مسکوني ذيل طرح نهضت ملي مسکن طراحي شده که اجراي آن‌ها در حال حاضر با پيشرفت فيزيکي متوسط 65 درصد در حال انجام است.

صادق: تحويل واحدهاي مسکوني بدون خدمات روبنايي ممنوع است

وي افزود: نکته قابل توجه در خصوص اين پروژه آن است که با توجه به تأکيدات مکرر وزارت راه و شهرسازي، صرفاً به احداث واحدهاي مسکوني اکتفا نشده، بلکه مجموعه‌اي از خدمات پشتيبان و عمومي نيز همزمان در دستور کار قرار گرفته
است.

داعي ادامه داد: در مجاورت واحدهاي مسکوني، اراضي براي احداث فضاي سبز شهري اختصاص يافته است که يکي از آن‌ها هم‌اکنون با همکاري شهرداري در حال تبديل به پارک محلي است. همچنين يک مجموعه ورزشي شامل سوله و فضاهاي ورزشي نيز براي استفاده عمومي پيش‌بيني شده که عمليات اجرايي آن در جريان
است.

وي اظهار کرد: در راستاي تکميل خدمات زيست‌پذيري، 3 باب مدرسه و يک باب مسجد نيز در اين مجموعه احداث خواهد شد تا سکونت در اين شهرک با استانداردهاي جامع شهرسازي همراه باشد.

مديرکل راه و شهرسازي استان خراسان رضوي در ادامه با اشاره به آماده‌سازي‌هاي همزمان با اجراي پروژه بيان کرد: معابر اصلي در حال آسفالت‌ريزي هستند و در برخي محورها، عمليات آسفالت به اتمام رسيده است. هدف ما، تحويل واحدهايي است که از حيث زيرساخت‌هاي شهري، آماده سکونت باشند.

وي گفت: پروژه در قالب سه فاز اجرا مي‌شود که در فاز دوم، تعداد 420 واحد در حال ساخت است. مجموع واحدهاي در دست احداث در فاز 2 و 3 شهرک مهرگان بالغ بر 2 هزار 466 واحد برآورد مي‌شود.

ساخت 260 واحد با فناوري LSF و قالب تونلي

داعي با اشاره به به‌کارگيري فناوري‌هاي نوين ساخت‌وساز در اين پروژه اظهار کرد: با توجه به رويکرد وزارت راه و شهرسازي در بهره‌گيري از فناوري‌هاي نوين و صنعتي‌سازي، دو پروژه به‌صورت پايلوت در سايت مهرگان مشهد با استفاده از فناوري‌هايي نظير قالب تونلي و طرح‌هاي موسوم به «LSF (سازه‌هاي فولادي) » در حال اجرا است که تعداد واحدهاي احداثي با اين روش بالغ بر 260 واحد
است.

وي افزود: در طراحي اين مجموعه تلاش شده است تا از بلندمرتبه‌سازي اجتناب شود و عمده واحدها به‌صورت دو طبقه و با ارتفاع مياني طراحي شده‌اند. الگوي پيشنهادي وزير راه و شهرسازي در خصوص پارکينگ در حياط نيز در اين پروژه اجرايي شده است. متراژ زيربناي هر واحد به‌طور متوسط 105 مترمربع است.

داعي در خصوص هزينه‌هاي احداث اين واحدها گفت: قيمت تمام‌شده هر واحد در حدود يک ميليارد و 100 تا يک ميليارد و 200 ميليون تومان است که آورده متقاضيان رقمي در حدود 550 ميليون تومان را شامل مي‌شود. در صورت تخصيص تسهيلات 100 ميليون توماني، اين مبلغ از آورده متقاضيان قابل کاهش خواهد بود.

به گفته وي؛ قراردادهاي مربوط به اين پروژه با متقاضيان منعقد شده و مراحل اجرايي پرداخت تسهيلات نيز در حال انجام است، همچنين تخصيص زمين در اين استان به صورت رايگان به متقاضيان تخصيص مي‌يابد.

مديرکل راه و شهرسازي خراسان رضوي با اشاره به اهميت تکميل خدمات زيربنايي تأکيد کرد: هم‌اکنون انشعابات برق، روشنايي معابر، شبکه آب، و نصب علمک‌هاي گاز در اين سايت انجام شده است و واحدها پس از تکميل کامل خدمات زيربنايي تحويل خواهند شد.

وي گفت: بر اساس آمار موجود، در سطح استان خراسان رضوي، تعداد ثبت‌نام‌کنندگان در طرح نهضت ملي مسکن بالغ بر 540 هزار نفر بوده که از اين ميان 146 هزار نفر واجد شرايط قانوني 4 شرط تشخيص داده شده‌اند. تعداد متقاضيان مؤثري که نسبت به واريز وجه اقدام کرده‌اند، 43 هزار نفر بوده و از اين تعداد، قريب به 10 هزار نفر متعلق به دهک‌هاي حمايتي هستند. در حال حاضر، تعداد کل متقاضيان مؤثر به 53 هزار نفر رسيده است.

داعي در ادامه خاطرنشان کرد: در راستاي اجراي تفاهم‌نامه ميان وزارت راه و شهرسازي و بنياد مسکن انقلاب اسلامي در خصوص احداث مسکن محرومين، تأمين زمين براي احداث حدود هزار و 300 واحد نيز در سطح استان انجام شده است. در اکثر شهرهايي که امکان تأمين زمين وجود داشته، اين اقدام به‌طور کامل محقق شده است.

وي افزود: در برخي شهرها، مانند نيشابور به‌دليل زراعي بودن اراضي يا ملاحظات ميراث فرهنگي، تأمين زمين با تأخير مواجه شده که در حال پيگيري براي حل مشکلات آن هستيم.

تحويل 500 واحد مسکوني به متقاضيان در هفته دولت و دهه فجر

مديرکل راه و شهرسازي استان خراسان رضوي گفت: سياست ما اين است که از تحويل واحدهاي فاقد استاندارد خودداري شود. بر اين اساس، تحويل واحدها منوط به تکميل خدمات روبنايي و زيرساختي خواهد بود. مطابق برنامه‌ريزي صورت‌گرفته، 500 واحد مسکوني تا پايان سال جاري در دو بازه زماني هفته دولت و دهه فجر تحويل متقاضيان خواهد شد.

وي اظهار کرد: شهرداري در انتهاي اين سايت، پايانه حمل‌ونقل ايجاد کرده و اتوبوس‌هاي حمل‌ونقل عمومي به‌صورت منظم همانند داخل شهر مشهد در حال سرويس‌دهي هستند. همچنين شهرداري خواستار توسعه اين پايانه است که همکاري‌هاي لازم در حال انجام
است.

داعي در خصوص موقعيت جغرافيايي سايت مهرگان گفت: فاصله اين شهرک تا مشهد حدود 2.9 دهم کيلومتر است. وزارت راه و شهرسازي با مشارکت شهرداري، يک پل را به‌منظور تسهيل ترافيک توسعه داده و با تأمين منابع، مسير دسترسي دوم نيز ايجاد شده است.

وي با اشاره به وضعيت تأمين زمين براي متقاضيان طرح نهضت ملي مسکن در برخي شهرهاي خراسان رضوي اظهار کرد: در مجموع، در 6 شهر از جمله نيشابور و فريمان، تعدادي از متقاضيان علي‌رغم واريز وجه مؤثر، هنوز زمين تحويل نگرفته‌اند که اين موضوع ناشي از فرايندهاي مرتبط با تأمين زمين بوده است.

داعي تأکيد کرد: ممکن است برخي از متقاضيان اين‌گونه تصور کنند که از طرف دستگاه متولي، استقبالي صورت نگرفته است، اما واقعيت آن است که در برخي موارد به دليل عدم امکان تأمين زمين در زمان مقرر، هنوز تحويل صورت نگرفته است. ما مبناي خود را واريز مبلغ مؤثر، يعني 40 ميليون تومان، قرار داده‌ايم، نه صرفاً ثبت‌نام يا تأييد نهايي.

1600 متقاضي زمين نگرفته‌اند؛ تخصيص در دست پيگيري

وي با بيان اينکه تاکنون حدود يک‌هزار و 600 نفر از اين گروه، مبلغ 40 ميليون تومان را پرداخت کرده‌اند، افزود: به عنوان نمونه، در يکي از شهرهاي استان با موضوع وجود گسل مواجه شديم و به ناچار مطالعات تکميلي توسط مشاور ذي‌صلاح در حال انجام است تا محدوده حريم گسل مشخص و پس از آن بارگذاري پروژه آغاز شود.

مديرکل راه و شهرسازي استان خراسان رضوي در پايان گفت: به‌طور ميانگين، ميزان تسهيلات اعطايي در استان حدود 550 ميليون تومان و ميانگين آورده نقدي متقاضيان بين 550 تا 600 ميليون تومان است. البته اين ارقام بر اساس شرايط خاص پروژه‌ها و موقعيت زمين در مناطق مختلف استان متفاوت است.

تحقق وعده نهضت ملي مسکن، نيازمند هم‌افزايي ملي است

به گزارش مهر، با توجه به اينکه مسکن به‌عنوان يکي از نيازهاي اساسي هر انسان، نقشي حياتي در آرامش و امنيت خانوارها ايفا مي‌کند و بي‌ترديد تأمين آن بايد از مهم‌ترين اولويت‌هاي دولت‌ها باشد.

وعده ساخت 4 ميليون واحد مسکوني در قالب نهضت ملي مسکن، اقدامي ملي و راهبردي براي جبران کمبودها و رفع نيازهاي انباشته شده در اين بخش است که اگرچه با گذار از دولت سيزدهم نيمه‌تمام ماند، اما طبق گفته‌ها و پيگيري‌هاي وزير راه و شهرسازي، دولت چهاردهم نسبت به تکميل اين پروژه‌ها متعهد است و واحدهاي مسکوني با تکميل تمام خدمات زيربنايي و روبنايي تحويل متقاضيان خواهد شد.

پروژه‌هاي نهضت ملي مسکن همچون شهرک مهرگان در خراسان رضوي نشان مي‌دهد که با بهره‌گيري از فناوري‌هاي نوين، مديريت دقيق و هم‌افزايي بخش‌هاي مختلف، مي‌توان گام‌هاي مؤثري در جهت حل بحران مسکن برداشت. اين مسير نه‌تنها به تأمين مسکن متناسب با شأن خانواده‌هاي ايراني کمک مي‌کند، بلکه محرکي براي رونق اقتصادي و کاهش آسيب‌هاي اجتماعي ناشي از کمبود مسکن است.

وزارت راه و شهرسازي به‌عنوان متولي اصلي ساخت و تأمين مسکن، مسئوليت جدي در اين مسير بر عهده دارد؛ اما همکاري تمام سازمان و نهادهاي مربوطه براي تحقق اين اصل اجتناب ناپذير است.