قتل عام مردم تبريز توسط قواي عثماني

قواي عثماني در مدت کوتاهي پس از اشغال تبريز قلعه بزرگ و مستحکمي با برج و بارو ساختند که با يک خندق محصور شده بود. با وجود موفقيت در فتح تبريز و ايجاد استحکامات نظامي، همچنان مقاومت اهالي تبريز در داخل شهر و مبارزات قزلباشان در خارج از شهر ادامه داشت.

نيروهاي قزلباش در حملات پراکنده براي قواي عثماني مشکل ساز شده بودند و مردم تبريز نيز به مقاومت و جنگ و گريز در شهر ادامه مي دادند. در جنگي که در 20 شوال 993 ق. در نزديکي شهر رخ داد، قزلباشان حدود 800 نفر از عثمانيان از جمله يحيي خالد بيک (حاکم منصوب شده اروميه) که براي کمک به قواي عثماني به تبريز آمده بود و تعداد ديگري از سرداران و صاحب منصبان عثماني را کشتند. اين پيروزي باعث تقويت روحيه مردم تبريز و افزايش مبارزات آنان شد. رويارويي تبريزي‌ها با قواي عثماني در داخل شهر روز به روز شدت يافت و مردم در کوچه و بازار مقابله و مقاومت نمودند به طوري که در کوچه‌ها و معابر سربازان متجاوز را به قتل رسانده و سپس متواري مي‌شدند. تنها در يک مورد در يکي از حمام‌ها، مردم چندين سرباز را به قتل رساندند. بر اساس منابع عثماني تعداد سربازان عثماني کشته شده در اين واقعه بين 8 تا 15 نفر ذکر شده است.

در پي اين حوادث نفرت ميان مردم تبريز و عثمانيان آنقدر زياد شد که نهايتا عثماني ها با هجوم به خانه‌ها و کوچه‌ بازار، هزاران نفر از مردمان بي دفاع تبريز را به طرز فجيعي قتل‌عام کردند. در جريان اين کشتار بسياري از مردان و زنان و کودکان و کهنسالان به طرز هولناکي به قتل رسيدند، شهر غارت و ويران شد، اموال مردم به يغما رفت، بسياري از زنان تبريزي و کودکان به اسارت گرفته شده و مورد تجاوز قرار گرفتند. کاتبان جنگي عثماني که در محل حاضر بوده‌اند تعداد کشته شدگان را بيش از دوازده هزار نفر ثبت کرده‌اند.»

“حريمي” تاريخ نگار عثماني، در رساله‌اي به نام «فتح تبريز» ضمن اشاره به مقاومت مردم تبريز در برابر عثماني‌ها و قتل چند عثماني در حمام اين شهر توسط مردم، از کشتار فجيع مردم تبريز به دست عساکر عثماني سخن گفته است:

«عساکر از سحرگاه دست به هجوم همه جانبه زده، اموال و اسباب و دارايي اهالي شهر را چنان مورد غارت و چپاول قرار دادند که صد مرتبه بدتر از عملي بود که تيمور در حمله به سيواس مرتکب شد.» وي در جاي ديگر ضمن اشاره به علت خشم سپاهيان عثماني و نفرت موجود ميان اهالي تبريز و قواي عثماني بار ديگر به قتل عام مردم تبريز اشاره مي‌کند و مي‌گويد: «پيروزي ناچيزي که نصيب دشمن دين و گروه ضالين [قزلباشان] شد، موجب شادي و سرور مردم شهر تبريز گشت. آنان از آن پس هر گاه عساکر روم [عثماني] را تنها مي‌يافتند آنها را لخت مي‌کردند و يا مي‌کشتند. عساکر روم از اين عمل به ستوه آمدند و ليکن از سوي حضرت سردار اجازه غارت و قتل عام مردم را نداشتند. اما ندايي در ميان آنان پيدا شد که مي‌گفت: عساکر روم از جانب رب العالمين مجاز به غارت و قتل عام مردم‌اند. از اين رو عساکر از يک طرف هجوم همه جانبه آورده ، زن و مرد بي شماري که در شهر و در اردويشان بود را قتل عام کرده و مال و منال شان را به غارت و يغما بردند.»

️منبع: عالم آراي عباسي