رد پاي فرانسه در حياط خلوت مسکو

حضور AFD در ازبکستان از سال 2018 و همزمان با سياست «درهاي باز» دولت شوکت ميرضيايف آغاز شد. ورود AFD به ازبکستان بخشي از استراتژي گسترده‌تر پاريس براي افزايش نفوذ در آسياي ميانه و ايجاد توازن در برابر نفوذ پررنگ چين و روسيه است.

تعدادي از پروژه‌هاي AFD در ازبکستان

پروژه‌هاي اعلام شده AFD در ازبکستان شامل تأمين مالي برنامه‌هاي بهينه‌سازي انرژي، توسعه زيرساخت‌هاي آبياري و حمايت از پروژه‌هاي زيست‌محيطي است. اين آژانس در پروژه‌هايي مانند مدرن‌سازي نيروگاه‌هاي برق، بازسازي سامانه‌هاي آب‌رساني روستايي و ارائه وام‌هاي کم‌بهره به کشاورزان خرد براي افزايش بهره‌وري مشارکت دارد. برخي از پروژه‌هاي کليدي عبارت‌اند از:

1. توسعه زيرساخت‌هاي آب و فاضلاب در نواوي، کيتب و شاهرسبز

با همکاري اتحاديه اروپا، AFD پروژه‌اي به ارزش حدود 105 ميليون يورو در اين شهرها آغاز کرده است تا سيستم‌هاي جمع‌آوري و تصفيه فاضلاب را بهبود بخشد و ظرفيت نهادهاي محلي را ارتقا دهد. تقريباً 170 هزار نفر از اين خدمات بهره‌مند مي‌شوند.

2. پشتيباني از دامداري پايدار در کشاورزان خرد

همراه با کمک مالي 7.6 ميليون يورويي اتحاديه اروپا، AFD سرمايه‌گذاري‌هاي اقليمي و مالي را براي دامداران کوچک، به ويژه زنان و جوانان، فراهم مي‌کند تا بهره‌وري اقتصادي و تاب‌آوري در برابر تغييرات اقليمي افزايش يابد.

3. بهره‌وري انرژي در ساختمان‌ها

در مارس 2025، AFD خط اعتباري و کمک فني 30 ميليون يورويي براي نوسازي سبز ساختمان‌ها از طريق شرکت ملي رهن مسکن ايجاد کرده است تا مصرف انرژي کاهش يابد.

4. پشتيباني فني در انتقال انرژي و اصلاحات بخش انرژي

از سال 2023 تا 2026، پروژه‌اي با بودجه حدود 1.5 ميليون يورو اجرا مي‌شود تا سياست‌گذاري و ساختارهاي مالي اصلاحات انرژي را با شفافيت بيشتر ارتقا دهد.

5. بيمه در برابر تغييرات اقليمي در درياي آرال

AFD مبلغ 2 ميليون يورو کمک بلاعوض به صندوق بين‌المللي نجات درياي آرال (IFAS) کرده است. همچنين پروژه مشترکي با اتحاديه اروپا براي بازسازي خاک‌هاي اطراف درياي آرال در منطقه کاراکالپکستان ازبکستان برنامه‌ريزي شده که شامل کمک بلاعوض 8.8 ميليون يورويي اتحاديه اروپا و وام 30 ميليون يورويي AFD و بانک سرمايه‌گذاري اروپا (EIB) است. اين همکاري‌ها شامل مطالعات براي مدرن‌سازي سيستم آبياري و ايجاد پوشش گياهي مانند جنگل‌هاي بادشکن در اين منطقه بحران‌زده است.

چرا فرانسه در ازبکستان هزينه مي‌کند؟

اگرچه AFD رسماً اهدافي چون توسعه پايدار، مقابله با تغييرات اقليمي، ارتقاي حقوق بشر و برابري اجتماعي را اعلام کرده است، اما در عمل اين اهداف غالباً در درجه دوم قرار دارند و منافع اقتصادي و ژئوپليتيکي فرانسه در اولويت هستند.

ايجاد تعادل ژئوپليتيکي و مقابله با نفوذ چين و روسيه

آسياي مرکزي منطقه‌اي حساس است که تحت نفوذ تاريخي روسيه و نفوذ رو به گسترش چين قرار دارد. فرانسه مي‌کوشد با حضور فعال در اين منطقه، جايگاه خود را تقويت کرده و نفوذ اين دو قدرت را متعادل سازد. فعاليت‌هاي توسعه‌اي AFD به عنوان ابزاري نرم براي گسترش نفوذ سياسي و اقتصادي فرانسه عمل مي‌کنند.

دسترسي به منابع طبيعي و معادن

ازبکستان داراي ذخاير مهم نفت، گاز، اورانيوم و فلزات قيمتي است که فرانسه در پي تضمين دسترسي به آنها از طريق پروژه‌هاي زيرساختي و همکاري‌هاي اقتصادي است.

ايجاد بازار براي کالاها و شرکت‌هاي فرانسوي

فعاليت‌هاي توسعه‌اي فرانسه زمينه‌ساز توسعه بازارهاي جديد براي شرکت‌ها و کالاهاي فرانسوي مي‌شود که موجب افزايش صادرات و سرمايه‌گذاري بلندمدت اين کشور در منطقه مي‌گردد.

قدرت نرم و ايجاد ذهنيت مثبت نسبت به فرانسه

از طريق پروژه‌هاي فرهنگي، آموزشي و توسعه‌اي، فرانسه تلاش مي‌کند تصوير مثبتي در ميان مردم و مقامات ازبک ايجاد کند تا پشتيباني سياسي و اقتصادي از منافع خود را در آينده تضمين کند.

ترويج ارزش‌هاي غربي

فرانسه در چارچوب همکاري‌هاي خود، ارزش‌هايي مانند دموکراسي، حقوق بشر غربي و شفافيت را به عنوان بخشي از گفتمان توسعه‌اي به منطقه منتقل مي‌کند که علاوه بر اهداف انساني، ابزاري براي همسويي بيشتر با غرب و کاهش نفوذ ساير قدرت‌هاست.

توسعه زيرساخت‌ها به عنوان اهرم وابستگي اقتصادي

سرمايه‌گذاري در پروژه‌هاي زيرساختي مانند حمل‌ونقل، انرژي و فناوري اطلاعات باعث وابستگي بيشتر ازبکستان به فرانسه و شرکاي اروپايي مي‌شود و نفوذ سياسي-اقتصادي فرانسه را افزايش مي‌دهد.

بنابراين فعاليت‌هاي AFD در ازبکستان بيش از آنکه صرفاً توسعه‌اي و انساني باشند، بخشي از استراتژي ژئوپليتيکي و اقتصادي فرانسه در آسياي ميانه‌اند. اين اقدامات با هدف ايجاد تعادل منطقه‌اي، تضمين دسترسي به منابع استراتژيک و گسترش بازارهاي جديد براي شرکت‌هاي فرانسوي انجام مي‌شوند. از اين منظر، پروژه‌هاي توسعه‌اي ابزاري براي افزايش قدرت نرم و نفوذ بلندمدت فرانسه در منطقه محسوب مي‌شوند.