جام ملت‌ها و سياست؛ اسرائيل کي و چگونه از فوتبال آسيا اخراج شد؟

جام ملت‌هاي آسيا نخستين بار سال 1956 با حضور چهار تيم به ميزباني هنگ کنگ برگزار شد؛ تيمي که امروز ضعيف‌ترين حريف در گروه تيم ملي ايران در جام 2023 قطر محسوب مي‌شود و بيش از نيم قرن است که به اين مسابقات صعود نکرده بود!

به گزارش تابناک ورزشي؛ در سال‌هاي ابتدايي برگزاري جام ملت‌هاي آسيا، کشورهاي حاشيه خليج فارس در مسابقات حضور نداشتند و از اساس فوتبال در آنها هنوز جدي گرفته نمي‌شد. اتحاد جماهير شوري سابق هم متلاشي نشده بود تا از ميان تکه‌هاي آن سروکله کشورهاي کوچک‌تر در شرق قاره اروپا و آسياي مرکزي و شمالي نظير ازبکستان، تاجيکستان، قرقيزستان و ترکمنستان، در فوتبال آسيا پيدا شود. البته کشورهاي تازه استقلال يافته‌ي ديگري مثل قزاقستان، آذربايجان و بلاروس هم هستند که از ابتدا عضويت در فوتبال اروپا را برگزيدند و سمت آسيا نيامدند.

به همين خاطر از منطقه غرب آسيا تنها تيم‌هاي ايران، هند، پاکستان و افغانستان در سال‌هاي نخست مدعي بودند که تيم نوظهور رژيم صهيونيستي هم به آنها اضافه مي‌شد.

در سمت شرق آسيا هم در کنار کره‌جنوبي، تيمهاي برمه، بوتان و ويتنام قدرتمند بودند و چين که خود را امروز با اسناد کشف شده باستاني خاستگاه ورزش فوتبال معرفي کرده، قدرت چنداني نداشت. ژاپن تيم اول آسيا هم مدت‌ها بعد در فوتبال سرمايه‌گذاري کرد و در حال کمر راست کردن از زير ويراني‌هاي جنگ جهاني و نوسازي صنايع خود بود اما جالب است که چين تايپه يا همان تايوان تيم فوتبال قوي‌تري از بخش اصلي کشور چين داشت.

سه دوره اوليه مسابقات جام ملت‌هاي آسيا که کره‌جنوبي دو قهرماني‌اش را از همان مقطع دارد، تنها 4 تيم شرکت‌کننده داشت و کره‌اي‌ها تا بقيه به خود بيايند به دو قهرماني پياپي دست يافتند و سال 1964 هم اسراييل که ميزباني اين تورنمنت را در خاک اشغالي پذيرفته بود، به قهرماني‌ رسيد تا از آن بهره‌برداري تبليغات زيادي براي موجوديت خود در ميان کشورهاي رسمي دنيا انجام دهد. کارکردي کاملا سياسي که انگيزه و باعث تهييج کشورهاي عربي براي تشکيل تيم‌هاي فوتبال خودشان شد و البته فوتبال پرستاره آن روزگار ايران را نيز متوجه عقب‌ماندگي خود نسبت به حريفان کرد.

از اينجا به بعد تيم ملي ايران غرش و درخشش خود را در جام ملت‌هاي آسيا آغاز کرد و سه دوره پياپي به حريفان امان نداد و جام را فتح کرد که اولين آن سال 1968 در تهران بود. جام‌هايي که الان حدود 50سال است که به چهار نرسيده و در همان عدد سه متوقف شده است.

ايران که با فروش نفت بيشتر کم‌کم از لحاظ اقتصادي قوي‌تر مي‌شد در اين سال ميزبان رقابت‌ها شد، و مسابقات را به صورت گروهي و بدون مرحله حذفي برگزار کرد که در ميان پنج تيم ايران، هنگ کنگ، ميانمار، رژيم اسراييل و چين، ميزبان جام را در تهران بالاي سر برد.

شکست اسرائيل در بازي فينال گونه اين دوره توسط تيم ايران، به جشن ملي مردم ايران در کوچه و بازار تبديل شد و در تهران کارناوال هاي شادي راه انداخت و باوجود سياست‌هاي دربار منجر به شعار عليه اسرائيل و آتش زدن پرچم اين کشور جعلي در ميادين شهر شد.

تيم ايران ابتدا دقيقه 54 از اسراييل گل خورد اما در دقايق 75 و 86 توسط همايون بهزادي و پرويز قليچ‌خاني دو بار دروازه حريف را باز کرد و با کامبکي شيرين، تاريخ را برگرداند.

واکنش مردمي بعداز مغلوب کردن اسرائيل و استقبال از اين پيروزي در رسانه‌هاي عربي آن زمان، پيامي واضح براي سران فوتبال آسيا و فيفا فرستاد و دولت مستقر را هم متوجه جايگاه مساله اسرائيل نزد ايراني‌ها کرد.

جام ملت‌هاي 1972 اما به تنش در ميزباني و خروج رژيم اشغالگر اسرائيل از مسابقات انجاميد؛ تا اولين هدف کشورهاي عربي حاشيه خليج فارس از ورود به فوتبال آسيا محقق شود.

بازي‌هايي که قرار بود با حضور 6 تيم و در دو گروه سه تيمي در سرزمين‌ اشغالي فلسطيني‌ها و به نام اسرائيل برگزار شود، با شکايات «اتحاديه کشورهاي عرب» و همين طور همراهي از قبل هماهنگ شده‌ي برخي فدراسيون‌هاي فوتبال کشورهاي حاشيه خليج فارس، لغو و ميزباني به تايلند سپرده شد.

کنفدراسيون فوتبال آسيا با اين تصميم سعي کرد بيش از 15 عضو رسمي و عربي خود را از دست ندهد و زير بار فشارهاي سياسي سنگين ابرقدرت‌ها به ويژه آمريکا و فرانسه، حاضر به تغيير عقيده نشد. پس گرفتن ميزباني براي اسرائيل گران تمام شد و اين رژيم متجاوز در اعتراض به اين تصميم، با وجود يک قهرماني و يک نايب قهرماني در چهار دوره قبلي جام ملت‌ها، در اين دوره از مسابقات شرکت نکرد.

همين موضوع، باعث شد فدراسيون فوتبال ايران در دوران پهلوي، براي رفع اختلاف، موضوع خروج اسرائيل از قاره آسيا و حضورش در کنفدراسيون فوتبال اروپا را پيگيري کند. اتفاقي که دو سال بعد يعني 1974 رسمي شد؛ اسرائيل جدا شد تا کشورهاي پرتعداد عربي شامل کويت، عراق، عربستان سعودي، اردن، سوريه، لبنان، يمن، عمان، قطر، امارات و بعدها بحرين طي چند دوره وارد رقابت‌هاي فعلي جام ملت‌هاي آسيا شوند و در قامت مدعي هم قهرماني هم ظاهر شده و بارها جام را فتح کنند.

عربستان، عراق و قطر سه تيم عربي هستند که تا کنون موفق به درج نام خود بين کشورهاي فتح کننده اين جام شده‌اند و در اين ميان عربستان اينکار را سه مرتبه انجام داده است. همچنين عربستان در شش فينال مسابقات حضور داشته که از اين جنبه، از فوتبال ايران پيشي گرفته است.

فوتبال اسرائيل هم البته با جدايي از آسيا و الحاق به جمع اروپايي‌ها، هيچگاه به افتخاري دست نيافت و براي دهه‌ها بدون پيشرفت خاصي يک تيم درجه سه در حوزه يوفا محسوب مي‌شود.

از سال گذشته برخي کشورهاي عربي حاشيه خليج فارس در پي عادي‌سازي روابط سياسي با رژيم صهيونيستي، زمزمه پيشنهاد بازگشت اسرائيل به فوتبال آسيا را طرح کرده بودند که با اجراي عمليات «طوفان الاقصي» و کشتار اين رژيم در غزه، اين احتمال خطرناک براي فوتبال ايران هم منتفي شد.

اخبار رسمي و علني گوياي تلاش برخي لابي‌هاي اسرائيل براي بازگشت به آسيا بعداز بازگشت استراليا به اين مسابقات است. هدف اين رژيم افزايش شانس حضور در جام جهاني فوتبال از راه شرکت در مسير آسان‌تر مقدماتي در آسيا بود. امضاي تفاهم‌نامه تابستان امسال بين امارات و اسرائيل در حضور رئيس فيفا با حضور رسانه‌هاي جمعي، سندي بر واقعيت اين حرکت خزنده سياسي در ميدان ورزش است.

تفاهم‌نامه اخير فوتبال امارات با اسرائيل در حضور رئيس فيفا

همچنين در صورت تحقق اين نقشه، خطري جدي تيم ملي فوتبال ايران را تهديد مي‌کرد چراکه سياست عدم حضور ورزشکاران و تيمهاي ورزشي ايران مقابل حريفان اسرائيلي، موجب حذف و حتي خطر تعليق فوتبال کشورمان مي‌شد.

غير از اين تحولات اخير، جو سنگين اجتماعي عليه رژيم جعلي اسراييل در ميان ملت‌هاي مسلمان باعث شده که برگزاري يک مسابقه رسمي بين تيمي با نام اسرائيل و کشورهاي اسلامي-عربي تقريبا غيرممکن باشد و به بحراني سياسي و اتفاقات پيش‌بيني نشده منجر شود؛ فرضا اگر قرار بود اسرائيل در وضع فعلي که منفور افکار عمومي جهان و اعراب است، در جام ملت‌هاي 2023 قطر شرکت کند، قطعا مخاطرات امنيتي رخ مي‌داد و به آشوبي در کشورهاي عربي ديگر نيز تبديل مي‌شد.

عمليات غافلگير‌کننده طوفان الاقصي به عقيده کارشناسان مسائل سياسي، امنيتي و ديپلماسي، برنامه نرم غرب براي رسوخ اسرائيل در لايه‌هاي جوامع اعراب و کاهش حساسيت مردمي نسبت به اين رژيم در پي عادي سازي روابط سياسي را به طور کل عقيم کرد و حتي دستاورد قبلي براي توسعه مشارکت هاي اقتصادي دو طرف را هم ويران ساخت.

نويسنده: مجيد کوهستاني