توافق ايران و ارمنستان براي توسعه کريدورهاي ترانزيتي

به گزارش خبرگزاري تسنيم، پس از جنگ دوم قره‌باغ و در چارچوب توافق‌نامه صلح ميان آذربايجان و ارمنستان، مقرر شد ارمنستان اين مسير را براي اتصال آذربايجان و نخجوان فراهم و امنيت آن را تأمين کند، با اين حال، تفسير دو طرف از ماهيت اين مسير متفاوت است؛ در حالي ارمنستان آن را صرفاً يک مسير عبوري مي‌داند، آذربايجان خواستار کريدور واقعي با حداقل تشريفات مرزي و کنترل‌هاي حاکميتي است،

در اين بين جمهوري اسلامي ايران با توجه به موقعيت جغرافيايي و تاريخي خود، همواره مسير امن و قابل اتکايي براي ترانزيت آذربايجان فراهم کرده و حتي در مقاطع بحراني نظير دوران کرونا، تردد ايمن از طريق مرز بيله‌سوار و جلفا را تضمين کرده بود. اين مسير ضمن حفظ امنيت منطقه، به‌عنوان يک گزينه مهم حمل‌ونقلي ارزان و قابل اعتماد براي آذربايجان باقي مانده است و همچنان نقش کليدي در تعاملات ترانزيتي و لجستيکي در قفقاز دارد.

در همين راستا ديروز، دوشنبه، فرزانه صادق وزير راه و شهرسازي در سفر به ارمنستان با داويت خوداتيان، وزير مديريت سرزميني و زيرساخت اين کشور نشستي را برگزار کرد.

وي در اين نشست با تأکيد بر اهميت کريدورهاي ترانزيتي شمال ـ جنوب و خليج فارس ـ درياي سياه، خواستار تقويت بسترهاي جاده‌اي، ريلي و لجستيکي در ارمنستان براي تسهيل انتقال کالا شد.

وي با اشاره به نابرابري حدود 330دلاري ميان عوارض دو کشور، خواستار بازنگري در اين رويه شد و گفت: ايجاد مسيرهاي حمل‌ونقلي جديد بايد با پرهيز از تغييرات ژئوپوليتيکي همراه باشد.

وزير راه و شهرسازي بازگشايي مسير ريلي جلفا ـ ايروان ـ گرجستان را گامي مهم در تسهيل ترانزيت منطقه‌اي دانست و سفر رئيس‌جمهور ايران به ارمنستان را نقطه عطفي در توسعه مناسبات تهران ـ ايروان در بخش‌هاي حمل‌ونقل و لجستيک برشمرد.

خوداتيان وزير مديريت سرزميني و زيرساخت ارمنستان نيز با قدرداني از حمايت‌هاي ايران، به‌ويژه در جريان زلزله 2024 ميلادي از عملکرد موفق شرکت‌هاي پيمانکاري ايراني تمجيد کرد و از برگزاري مناقصه قطعه جديد مسير شمال ـ جنوب خبر داد، همچنين، اختلافات موجود در ميزان عوارض دريافتي از ناوگان ايراني را تأييد کرد و از تشکيل کارگروه مشترک براي بررسي تخصصي اين مسئله خبر داد.

حدود دو هفته قبل امين ترفع، رئيس مرکز امور بين‌الملل وزارت راه و شهرسازي با اشاره به اهميت کريدور زنگه‌زور و دسترسي امن و ارزان آذربايجان به نخجوان به تسنيم گفته بود: کريدور زنگه‌زور از اين جهت اهميت دارد که آذربايجان نياز دارد به بخشي از خاک خود که خارج از جغرافياي اصلي‌اش قرار گرفته است، دسترسي داشته باشد.

وي يادآور شد: از دهه‌هاي گذشته تاکنون اين دسترسي همواره به‌صورت امن و ارزان و بدون مانع از مسير ايران برقرار بوده است و همچنان نيز ادامه دارد، کاميون‌ها و اتوبوس‌هاي آذربايجاني از طريق مرز بيله‌سوار وارد خاک ايران مي‌شوند و از جلفا خارج مي‌شوند يا بالعکس.

ترفع با اشاره به نقش ايران در تسهيل اين دسترسي افزود: جمهوري اسلامي ايران همواره حتي در مقاطع بحراني نظير دوران کرونا اين مسير را براي تردد ايمن و باز نگه داشته است تا ارتباط آذربايجان با منطقه جداافتاده‌اش يعني نخجوان برقرار باشد.

وي درباره اختلافات فعلي ميان آذربايجان و ارمنستان بر سر ماهيت مسير زنگه‌زور گفت: در جريان توافق‌نامه سه‌جانبه صلح پس از جنگ دوم قره‌باغ، مقرر شد ارمنستان مسير ارتباطي آذربايجان و نخجوان را فراهم کند و امنيت آن را تأمين کند، اما تفسير دو طرف متفاوت است؛ ارمنستان مي‌گويد اين صرفاً يک مسير عبوري است، در حالي که آذربايجان خواهان يک کريدور واقعي با حداقل تشريفات مرزي و کنترل‌هاي حاکميتي است.

وي با تأکيد بر اين‌که مسئله زنگه‌زور يک موضوع ژئوپوليتيکي پيچيده است، گفت: وقتي موضوعي در اين سطح مطرح مي‌شود، طبيعي است که قدرت‌هاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي وارد کنش‌گري شوند. اين مسير به‌واسطه موقعيت خاص قفقاز، اهميت ژئوپوليتيکي بالايي پيدا کرده است.

رئيس مرکز امور بين‌الملل وزارت راه و شهرسازي يادآور شد: هرچند نظرات متعددي مطرح شده است، اما واقعيت اين است که هنوز مسيرى از خاک ارمنستان به‌صورت اجرايي براي اتصال آذربايجان و نخجوان ايجاد نشده است.

ترفع گفت: در پاسخ به طرح کريدور زنگه‌زور، ارمنستان ابتکار جديدي با عنوان (چهارراه صلح) مطرح کرده است و تأکيد دارد که بايد از اين فرصت براي اتصال شمال به جنوب و شرق به غرب از طريق ارمنستان استفاده شود.

وي تأکيد کرد: اگر موضوع صرفاً در حد مسير حمل‌ونقلي باشد، ماجرا ساده‌تر به‌نظر مي‌رسد، اما اگر تغييرات ژئوپوليتيکي در مرزها مطرح شود، طبيعتاً برداشت‌ها و واکنش‌ها متفاوت خواهد بود و موضع جمهوري اسلامي ايران نيز پيش‌تر توسط وزارت امور خارجه و مقامات ذي‌ربط به‌روشني اعلام شده است.

ترفع درباره اهميت مسير ايران براي آذربايجان يادآور شد: اکنون هم مسير ايران فعال است و در صورت تحقق هر مسيري ديگر، باز هم مسير ايران بهترين مسير براي آذربايجان خواهد بود، بر اين اساس، ايران همواره يک مسير امن و قابل اتکا براي ترانزيت آذربايجان به نخجوان باقي خواهد بود.