ترکيه و سناريوهاي جديد آمريکا در سوريه

. اما مشکل فقط به اينجا ختم نمي‌شود و درباره مسائل مرتبط با شمال سوريه نيز، شرايط مبهم است و فعلاً مشخص نيست آيا بر اساس توافق ماه مارس، شبه نظاميان کُرد موسوم به «قسد» به عنوان يک نهاد اقماري پ.ک.ک، در ارتش سوريه ادغام مي‌شوند يا خير.

روزنامه حريت چاپ آنکارا، در گزارشي اعلام کرده که سه روز پيش، هياتي از کردهاي سوري به رياست الهام احمد که خود را به عنوان مسئول سياست خارجي نهاد خودگردان شمال سوريه معرفي کرده، در دمشق با مقامات دولت الشرع ديدار کرده است.

در نخستين ديدار اين هيات که با اسعد الشيباني وزير امور خارجه برگزار شده، يک بار ديگر ابعاد مختلف خواسته‌هاي کردهاي نزديک به پ.ک.ک در مورد نحوه اداره کشور، مورد بحث و بررسي قرار گرفته است.

گفته مي‌شود: کردها در مورد ايفاي نقش در اداره کشور و داشتن اختيار در برخي مسائل محلي پافشاري کرده‌اند، اما فشاي جلسه به قول روزنامه حريت، مثبت و بدون تنش پايان يافته است.

همه اينها در حالي است که دولت احمد الشرع، در مورد کنترل هر چه سريع‌تر مناطق نفتي سوريه به کردها هشدار داده و رسماً اعلام کرده که ديرالزور و رقه بايد هر چه زودتر در اختيار نيروهاي ارتش سوريه قرار بگيرند.

تهديدات آنکارا پايان يافت؟

رجب طيب اردوغان رئيس جمهور ترکيه و هاکان فيدان وزير امور خارجه کابينه او در دو هفته گذشته، بارها شبه نظاميان کُرد سوريه را به حمله نظامي تهديد کردند. اما حالا چند روزي است که فتيله تهديدات دست کم به صورت آشکار و رسانه‌اي، پايين کشيده شده است. شايد به اين دليل که نوعي از ابهام استراتژيک براي ترکيه به وجود آمده است.

اظهارات مقامات آمريکايي و به ويژه تام باراک نشان دهنده اين است که آنکارا مدت‌هاست ابتکار عمل مديريت تحولات شمال سوريه را از دست داده و در مورد مناطق شمال سوريه دچار ابهام و انفعال شده است. باراک اعلام کرده که دولت آتي سوريه، نه کاملاً تمرکز گرا و نه فدرالي خواهد بود.

يحيي بُستان از تحليلگران نزديک به حزب حاکم ترکيه در روزنامه يني شفق نوشته است: «تداوم حمايت آمريکا از قسد و ي.پ.گ (يگان‌هاي مدافع خلق) در شمال سوريه موضوعي است که در سال‌هاي اخير بيشترين تنش را در روابط ترکيه و آمريکا ايجاد کرده است. شايد صدها جلسه بي‌نتيجه درباره اين موضوع بين آنکارا و واشنگتن برگزار شده باشد. آمريکايي‌ها همواره به شکلي که گويي عقل ترکيه را به سخره گرفته‌اند، از موضع خود دفاع کرد. آمريکا سعي کرد از عمليات احتمالي ترکيه در سوريه جلوگيري کند، اما نتوانستند جلوي آنها را بگيرند. روياي آنها ايجاد يک کريدور-دولت در امتداد مرز ترکيه و رسيدن به مديترانه بود. با اين حال، اين رويا نقش بر آب شد. از آن زمان تاکنون، دوران پر فراز و نشيبي را طي کرده‌ايم. به ويژه در مارس 2024 و در جريان سفر هاکان فيدان، وزير امور خارجه و ابراهيم کالين رئيس سرويس اطلاعاتي ميت به واشنگتن، به طور عميق درباره اين موضوع، بحث شد. اما پس از بازگشت مجدد ترامپ به کاخ سفيد، همه چيز عوض شد و ترامپ آشکارا اعلام کرد که کليد سوريه در دست ترکيه است».

تحليلگر ترکيه بر اين مساله تاکيد مي‌کند که نوعي تناقض آشکار در مواضع آمريکا وجود دارد و با آن که اعلام کرده که ترکيه را کليد حل مشکلات سوريه مي‌داند، اما در ميدان عمل، اقدامات ديگري انجام داده است.

تام باراک فرستاده ويژه ترامپ در پرونده سوريه و سفير آمريکا در آنکارا، در آغاز ماموريت خود، بارها به نکاتي در مورد سوريه و ساختار سياسي آن اشاره کرده که مشابه مواضع اردوغان و ترکيه بوده است. اما ديري نپاييد که او سخنان خود را تغيير داد.

يحيي بستانجي تحليلگر روزنامه اخواني يني شفق درباره اين تناقض مي‌گويد: «آمريکا در آغاز، درباره حکومت واحد در سوريه حرف مي‌زد. اما حالا، عملاً از ساختاري صحبت مي‌کند که به طور کامل، متمرکز نباشد و داراي برخي از ويژگي‌هاي ساختارهاي فدرال باشد».

اين تحليلگر ترکيه‌اي، مهمترين دليل عوض شدن مواضع سياسي واشنگتن را در نقش آفريني رژيم صهيونيستي خلاصه کرده و مي‌گويد: ««بايد اين واقعيت را درک کنيم که آمريکا به شکل قاطعانه، با وجود برخي ادعاهاي گزاف مبني بر مشورت با ترکيه در پرونده سوريه، بيش از هر فاکتور ديگري، به خواسته‌هاي اسرائيل توجه مي‌کند و درست به همين دليل، يک گفتگوي مهم به تعويق افتاد. قرار بود مقامات آمريکا درباره پرونده سوريه و ساختار سياسي و اجرايي آتي اين کشور، با مقامات آنکارا گفتگو کنند. اما اسرائيل مانع شد و اجازه نداد چنين گفتگويي صورت بگيرد. اسرائيل ابتدا با ايران جنگيد و سپس دکمه حمله به سوريه را فشار داد. وقايع سويدا در ماه ژوئيه، تنها بخشي از اقدامات طولاني مدت اسرائيل در حمايت از گروه‌ها و سازمان‌هاي جدايي‌طلب دروزي است. در نتيجه به وضوح مي‌توان ديد که اسرائيل، شروع به هدايت و شکل‌دهي سياست آمريکا در سوريه کرده است. ديدارهاي درياسالار برد کوپر با مظلوم عبدي فرمانده قسد، نشانه اين است که حالا در اين پرونده، تام باراک جايگاه خاصي ندارد و نظاميان هدف بعدي را تعيين مي‌کنند».

بر اساس گزارشي که در روزنامه نشنال آمريکا منتشر شده، در ديدارهاي اخير بين مقامات آمريکايي و شبه نظاميان کُرد قسد در شمال سوريه اين تحولات مهم روي داده‌اند:

1.آمريکا از قسد خواسته، به صورت نسبي، بخشي از سناريوي ادغام در ارتش سوريه را اجرا کند.

2.برخلاف خواسته‌هاي آنکارا، قسد همچنان داراي نيروي مسلح خواهد بود و قرار است کنترل بخشي از مناطق جزيره با مرکزيت حسکه در اختيار آنان باشد.

3.آمريکا چنين پيامي به قسد داده است، از سرزمين‌هاي عربي و مناطق نفتي سوريه دست بکشيد و کنترل اين مناطق را به نيروهاي احمد الشرع بسپاريد.

4.آمريکايي‌ها به طور واضح به کردها گفته‌اند: اسرائيل نمي‌تواند به طور همزمان از دو اقليت دروزي و کُرد محافظت کند و اولويت هميشگي نتانياهو، ماندن در کنار دروزي‌هاست.

در همين حال منصور آک گون از ديگر تحليلگران ترکيه نوشته است: «در فاز نوين تحولات سوريه، نگاه خوشبينانه‌اي در مورد دولت احمد الشرع وجود داشت. اما پس از قتل عام علويان و دروزي‌ها، ترديد جدي به وجود آمد و پس از دخالت‌هاي اسرائيل، در حال حاضر هيچ چيز قطعي نيست و بعيد به نظر مي‌رسد که سناريوي دولت واحد تحقق يابد. تقريباً هر گروه قومي يا مذهبي که سلاح دارد، يک خواسته حداقلي به نام خودمختاري و يک خواسته حداکثري به نام استقلال دارد. اگر راه حل خلاقانه‌اي پيدا نشود، سوريه ناگزير دوباره درگير جنگ خواهد شد. قطعاً درگيري به ضرر ترکيه هم خواهد بود. به دو دليل: اول اين که دوباره صدها هزار آواره به ترکيه خواهند آمد. دوم اين که اگر ترکيه به يکي از طرفهاي درگير تبديل شود، معضلات داخلي مربوط به کردها و علويان در کشور ما دوباره شعله‌ور خواهد شد. اگرچه بعيد است، اما نمي‌توانيم خطر درگيري با اسرائيل را هم ناديده بگيريم. اسرائيل به دنبال به رسميت شناختن الحاق بلندي‌هاي جولان اشغالي به خاک خود و در صورت امکان، مشروعيت بخشيدن به حضور بالفعل خود در سوريه است. در نتيجه لازم است ترکيه نقش داوري را ايفا کند و طرف درگير نباشد. اينکه دمشق داراي رژيم واحد، فدرال يا کنفدرال باشد، در نهايت موضوعي است که خود سوري‌ها بايد آن را حل کنند. سالهاست ترکيه با اقليم کردهاي شمال عراق روابط خوبي دارد و همين امر ممکن است براي سوريه نيز صادق باشد».

حال بايد ديد آيا پس از آن که کنترل ديرالزور، رقه و مناطق ديگر به دست نيروهاي دمشق بيفتد، مواضع آنکارا در مورد قسد تغيير خواهد کرد يا نه.

منبع: خبرگزاري تسنيم