بزرگ‌ترين و فاجعه‌بارترين انفجار‌هاي تاريخ جهان

به گزارش تابناک، در اين مقاله به بررسي بزرگ‌ترين انفجار‌هاي تاريخ بشر مي‌پردازيم که برخي از آنها به دليل خطاي انساني، برخي به دليل بلاياي طبيعي و برخي ديگر به‌صورت عمدي رخ داده‌اند. اين فجايع نه‌تنها تلفات جاني و مالي سنگيني به همراه داشته‌اند، بلکه اثرات بلندمدتي بر جوامع و محيط‌زيست گذاشته‌اند. 

1. انفجار اتمي هيروشيما و ناکازاکي: سياه‌ترين فاجعه جنگ جهاني دوم

در اوت 1945، ايالات متحده با دستور رئيس‌جمهور هري ترومن دو بمب اتمي به نام‌هاي «پسر کوچک» (Little Boy) و «مرد چاق» (Fat Man) را بر شهر‌هاي هيروشيما و ناکازاکي ژاپن انداخت. اين بمباران‌ها که در تاريخ 6 و 9 اوت رخ داد، به کشته شدن 90،000 تا 166،000 نفر در هيروشيما و 60،000 تا 80،000 نفر در ناکازاکي منجر شد.

حدود نيمي از اين تلفات در همان روز اول به دليل شدت انفجار و حرارت شديد رخ داد و باقي‌مانده تا پايان سال 1945 بر اثر تشعشعات راديواکتيو جان باختند. گزارش کميسيون تلفات بمب اتمي (ABCC) نشان مي‌دهد که بسياري از قربانيان در فاصله کمتر از 2،000 متري مرکز انفجار بودند و به دليل سندرم حاد تشعشع (ARS) در عرض 20 تا 30 روز درگذشتند. اين انفجار‌ها تنها استفاده از سلاح هسته‌اي در يک درگيري مسلحانه در تاريخ بشر باقي مانده‌اند و همچنان موضوع بحث‌هاي اخلاقي، قانوني و نظامي هستند.

2. انفجار هاليفاکس: بزرگ‌ترين فاجعه غيرهسته‌اي زمان خود

در تاريخ 6 دسامبر 1917، در بندر هاليفاکس کانادا، برخورد دو کشتي SS Imo و SS Mont-Blanc که حامل 2،653 تن مواد منفجره (عمدتاً اسيد پيکريک) بود، انفجاري عظيم به قدرت 2.9 کيلوتن TNT ايجاد کرد. اين انفجار 1،950 نفر را کشت، 9،000 نفر را زخمي کرد و منطقه‌اي به وسعت 1.6 کيلومتر مربع را نابود کرد. سونامي 18 متري ناشي از جابجايي آب بندر، خسارات را تشديد کرد. اين انفجار تا آن زمان بزرگ‌ترين انفجار غيرهسته‌اي تاريخ بود و صداي آن تا فاصله 207 کيلومتري در کيپ برتون شنيده شد. بازسازي منطقه ريچموند هاليفاکس پس از اين فاجعه به‌عنوان فرصتي براي مدرن‌سازي شهر انجام شد.

اين انفجار بزرگ‌ترين انفجار غيرهسته‌اي تا آن زمان بود و معيار‌هاي پنج‌گانه (تعداد تلفات، قدرت انفجار، شعاع تخريب، مقدار مواد منفجره و ارزش اموال تخريب‌شده) آن را بي‌رقيب مي‌کند.

3. انفجار چرنوبيل: فاجعه‌اي که هنوز نفس مي‌کشد

در 26 آوريل 1986، رآکتور شماره 4 نيروگاه هسته‌اي چرنوبيل در اوکراين منفجر شد. اين انفجار که 400 برابر قوي‌تر از بمب هيروشيما بود، مواد راديواکتيو را در سرتاسر اروپا پخش کرد. شهر پريپيات به يک شهر متروکه تبديل شد و هزاران نفر بر اثر تشعشعات جان باختند يا دچار بيماري‌هاي مزمن شدند.

گزارش آژانس انرژي هسته‌اي (NEA) نشان مي‌دهد که آلودگي آب‌هاي زيرزميني با استرانسيوم-90 (90Sr) همچنان يک نگراني است و ماهي‌هاي آلوده در درياچه‌هاي منطقه ممکن است براي دهه‌ها مشکل‌ساز باشند. اين فاجعه بزرگ‌ترين حادثه هسته‌اي تا آن زمان بود  ؛ گزارش NEA نشان مي‌دهد که آلودگي زيست‌محيطي همچنان ادامه دارد و نياز به برنامه‌هاي بازسازي براي جذب نيروي کار جوان به منطقه وجود دارد.

4. آزمايش ترينيتي: آغاز عصر هسته‌اي

در 16 ژوئيه 1945، اولين بمب هسته‌اي جهان با نام «ابزار» (The Gadget) در بيابان نيومکزيکو آمريکا آزمايش شد. اين انفجار با قدرت 22 کيلوتن TNT زمين را به شيشه سبز راديواکتيو (معروف به تريتينيت) تبديل کرد و کوه‌هاي اطراف را با رنگ‌هاي بنفش و سفيد درخشان کرد. آزمايش ترينيتي که پيش‌زمينه بمباران هيروشيما و ناکازاکي بود، نقطه عطفي در تاريخ بشر محسوب مي‌شود و عصر هسته‌اي را آغاز کرد. اين انفجار بزرگ‌ترين انفجار غيرجنگي تا آن زمان بود.

5. انفجار تونگوسکا: رازآلودترين انفجار طبيعي

در 30 ژوئن 1908، در منطقه تونگوسکا در سيبري روسيه، يک شهاب‌سنگ با قطر تقريبي 50 تا 100 متر در ارتفاع 6 تا 10 کيلومتري منفجر شد. اين انفجار با قدرتي معادل 10 تا 15 مگاتن TNT (حدود 185 برابر بمب هيروشيما)، 80 ميليون درخت را در مساحتي به وسعت 2،000 کيلومتر مربع ريشه‌کن کرد. گرماي انفجار تا فاصله‌هاي دور احساس شد، اما به دليل دورافتاده بودن منطقه، هيچ تلفات انساني ثبت نشد. اين رويداد همچنان يکي از ترين انفجار‌هاي طبيعي تاريخ است.

6. فوران کوه تامبورا: سالي که تابستان گم شد

در 15 آوريل 1815، فوران کوه تامبورا در اندونزي يکي از بزرگ‌ترين فوران‌هاي آتشفشاني تاريخ را رقم زد. اين انفجار با صداي مهيبي که تا 1،500 مايل دورتر شنيده شد، خاکستر عظيمي را به جو پرتاب کرد و باعث ايجاد «سال بي‌تابستان» در 1816 شد. دماي جهاني کاهش يافت، محصولات کشاورزي نابود شدند و قحطي در بسياري از مناطق جهان رخ داد. در سال 2004، باستان‌شناسان بقاياي يک روستا و پادشاهي مدفون زير خاکستر را کشف کردند که نشان‌دهنده عمق فاجعه بود.

7. فاجعه تگزاس: مرگبارترين حادثه صنعتي

در 16 آوريل 1947، کشتي SS Grandcamp در بندر تگزاس سيتي آمريکا که حامل 2،300 تن نيترات آمونيوم بود، منفجر شد. اين انفجار با قدرت تخريب عظيم، 600 نفر را کشت و 3،500 نفر را زخمي کرد. دو هواپيما در آسمان نابود شدند و پالايشگاه‌هاي اطراف به کلي تخريب شدند. اين حادثه که مرگبارترين فاجعه صنعتي تاريخ شناخته مي‌شود، درس‌هاي مهمي در زمينه ايمني مواد شيميايي به همراه داشت.

8. فاجعه فوکوشيما: زخمي ديگر بر پيکر انرژي هسته‌اي

در 11 مارس 2011، زمين‌لرزه‌اي به بزرگي 9 ريشتر و سونامي متعاقب آن در ژاپن باعث انفجار‌هاي هيدروژني در رآکتور‌هاي نيروگاه هسته‌اي فوکوشيما داي‌ايچي شد. اين فاجعه 15،650 کشته، 6،011 مجروح و 3،278 مفقود برجاي گذاشت و 125،000 ساختمان تخريب شدند. اين حادثه که بزرگ‌ترين فاجعه هسته‌اي پس از چرنوبيل بود، نگراني‌هاي جهاني درباره ايمني نيروگاه‌هاي هسته‌اي را افزايش داد.

داده‌هاي به‌روز نشان مي‌دهند که اثرات بلندمدت تشعشعات همچنان بر سلامت بازماندگان تأثير مي‌گذارد و بازسازي منطقه با چالش‌هاي اقتصادي مواجه است.

9. انفجار بيروت: سومين انفجار بزرگ تاريخ

در 4 اوت 2020 (14 مرداد 1399)، انفجار 2،750 تن نيترات آمونيوم در بندر بيروت لبنان، فاجعه‌اي عظيم به بار آورد. اين انفجار 220 نفر را کشت، 7،000 نفر را زخمي کرد و بيش از 300،000 نفر را بي‌خانمان کرد. قدرت انفجار معادل 1.1 کيلوتن TNT تخمين زده شد و به‌عنوان سومين انفجار بزرگ تاريخ پس از هيروشيما و ناکازاکي شناخته مي‌شود. اين فاجعه به دليل سوءمديريت و بي‌توجهي به ايمني مواد شيميايي رخ داد.

10. انفجار بندرعباس: فاجعه‌ ايراني

در 6 ارديبهشت 1404، انفجاري مهيب در بندر شهيد رجايي بندرعباس ايران رخ داد که تاکنون طبق آمار رسمي 25 نفر را کشت، 700 نفر را زخمي کرد و بيش از 300 نفر را بي‌خانمان کرد. آتش‌سوزي شديد ناشي از اين انفجار همچنان ادامه دارد و علت دقيق آن هنوز مشخص نشده است. تحقيقات براي شناسايي عوامل اين حادثه در جريان است و اين فاجعه بار ديگر ضرورت توجه به استاندارد‌هاي ايمني در بنادر را يادآوري کرد.