دبيرکلي که مقاومت لبنان را در سخت‌ترين شرايط بازسازي کرد

اين رويداد نه تنها يک ضربه سنگين به حزب‌الله بود، بلکه آغاز يک دوره پرتلاطم براي لبنان و منطقه به شمار مي‌رفت. تنها يک ماه بعد، در 29 اکتبر 2024، شوراي شوري حزب‌الله شيخ نعيم قاسم را – که بيش از سه دهه معاونت دبيرکل را بر عهده داشت  به عنوان چهارمين دبيرکل اين جنبش انتخاب کرد.

جناب نعيم قاسم در شرايطي دبيرکلي مقاومت لبنان را بر عهده گرفت که نه تنها دو دبيرکل اين جنبش طي يک فاصله کوتاه زماني به شهادت رسيده، بلکه عمليات تروريستي انفجار پيجرها و حملات هوايي صهيونيست‌ها باعث ترور و شهادت جمعي از نيروها و از فرماندهان اين جنبش شده و از همه مهم تري، خاک اين لبنان هدف حملات گسترده هوايي و زميني رژيم صهيونيستي قرار گرفته است و همزمان با ترميم آسيب‌هاي وارده، بايد به دفاع در برابر متجاوزان نيز اقدام شود.

اين در حاليست که در زمان آغاز حملات رژيم صهيونيستي، تحليلگران غربي با اشاره به ضربات وارد شده به مقاومت لبنان، کار حزب الله را تمام شده دانسته و اين مسئله را عنوان کردند که به زودي جنبش مقاومت لبنان فرو خواهد پاشيد و ديگر اثري از حزب الله به چشم نخواهد خورد.

اما امروز، يک سال پس از آن انتخاب شيخ نعيم قاسم، نه تنها حزب‌الله از بحران عبور کرده است، بلکه تحت مديريت دبيرکل جديد، جنبش مقاومت به يک نيروي بازسازي‌شده و استوارتر از قبل تبديل شده است. شيخ نعيم قاسم در مصاحبه اخير خود با المنار (26 اکتبر 2025)، وي تأکيد کرد: «حزب‌الله پس از اين ضربه شديد، استوارتر شده و ما خستگي‌ناپذيريم.»

براي درک بهتر و کامل‌تر اين مسئله، در ادامه، به مجموعه اقداماتي که شيخ نعيم قاسم به عنوان دبيرکل جديد حزب‌الله طي يک‌ سال گذشته به منظور بازسازي مقاومت در لبنان انجام داده و يا چالش‌هايي که با آن روبه‌رو بوده است، اشاره مي‌شود.

1) مديريت جنگ و دفاع از لبنان در برابر تجاوز رژيم صهيونيستي

حملات هوايي گسترده اسرائيل (بيش از 3000 نقطه در يک روز) و انفجار پيجرها، هزاران شهيد و آواره برجاي گذاشت. شيخ نعيم قاسم بلافاصله پس از شهادت نصرالله و جانشين آن، شيخ هاشم صفي‌الدين، مسئوليت مديريت جنگ را بر عهده گرفت. وي امور نظامي و سياسي را بدست گرفت و اقدام به سازماندهي خط مقدم نبرد عليه رژيم صهيونيستي در جنوب لبنان کرد.

وزير جنگ رژيم صهيونيستي (گالانت) پس از آغاز جنگ عليه لبنان، اعلام کرد که هدف اصلي اين نبرد، نابودي کامل حزب الله است. سران رژيم صهيونيستي که تصورات متوهمانه‌اي از تضعيف حزب‌الله لبنان و نتيجه‌ جنگ داشتند، در تلاش براي تصرف کامل جنوب لبنان و پيشروي تا رود ليتاني و اطراف بيروت بودند.

مقاومت که در اين مقطع زماني دو دبيرکل خود را از دست داده بود و تعدادي از فرماندهان ارشد آن نيز به شهادت رسيده بودند، تحت فرماندهي شيخ نعيم قاسم، اقدامات اوليه براي ايجاد خط مقدم نبرد و دفاع در برابر اشغالگران صهيونيست‌ را انجام داد.

حزب‌الله از 66 روز جنگ (از 23 سپتامبر تا آتش‌بس 27 نوامبر 2024) تا حد ممکن پيشروي صهيونيست‌ها را متوقف کرد، و مجاهدان آن 75 هزار سرباز رژيم را از رسيدن به رودخانه ليتاني بازداشتند، به گونه‌اي که صهيونسيت‌ها طي اين 66 روز زير 10 کيلومتر در خاک لبنان پيشروي کرده و در نهايت مجبور به عقب‌نشيني به سوي مرزهاي شمال فلسطين اشغالي شدند.

طي اين نبرد، که تحليلگران رژيم صهيونيستي آن را يک ناکامي کامل در رسيدن به اهداف تعيين شده از جمله نابودي حزب‌الله عنوان کرده بودند،‌ هزارن نظامي صهيونيست کشته و زخمي شدند و صدها عراده تانک و نفر بر ارتش رژيم صهيونيستي منهدم شد و مناطق شمالي سرزمين‌هاي اشغالي، تبديل به مناطق غير قابل سکونت، آوارگي چند ده هزار شهرک‌ نشين و آسيب‌هاي جدي به مهم ترين شهر شمالي رژيم صهيونيستي، يعني حيفا شد.

در واقع سران رژيم صهيونيستي که تصور مي‌کردند ديگر با هيچ مقاومتي در جنوب لبنان مواجه نخواهند شد، با واقعيت ميداني بسيار متفاوتي از آنچه که انتظارش را داشتند روبه‌رو شده و وضعيت براي آنها بيش از پيش بحراني شد، مسئله‌اي که در نهايت منجر به تن‌ دادن اين رژيم به آتش‌بس با حزب‌الله لبنان و عقب‌نشيني از جنوب لبنان شد. (صهيونيست‌ها پس از آتش‌بس از جنوب لبنان عقب‌نشيني کرده، اما با نقض آتش‌بس به بهانه حضور نيروهاي حزب‌الله، برخي از نقاط در جنوب لبنان در نقاط مرزي‌ را در اشغال خود نگه داشتند)

در واقع در اين برهه زماني حساس، شيخ نعيم قاسم با هماهنگي شوراي حزب‌الله و رزمندگان غيور مقاومت، حزب‌الله را از يک «زمين‌لرزه» داخلي عبور داد و مقاومت بار ديگر مانع از دچار شدن لبنان به سرنوشت مشابه آنچه که براي سرزمين‌هاي فلسطينيان رخ داد، شد.

2) ترميم ساختار فرماندهي حزب‌الله و جايگزيني فرماندهان ترور شده

يکي از بزرگ‌ترين چالش‌ها، از دست دادن رهبري و بخشي از ساختار فرماندهي جنبش بود شهادت سيد حسن نصرالله، صفي‌الدين، و ده‌ها فرمانده ارشد در يک ماه مقاومت را با چالشي جدي مواجه کرد. شيخ نعيم قاسم، که از 1991 معاون دبيرکل حزب‌الله بود، بلافاصله يک سيستم فرماندهي ترکيبي سياسي-نظامي را فعال کرد تا اين قواي نظامي جنبش براي دفاع در برابر تجاوزات رژيم صهيونيستي آماده شود.

بر اساس گزارش‌هاي منتشر شده در اين رابطه در رسانه‌هاي غربي و عبري، عملکرد منجسم نيروهاي حزب‌الله در برابر ارتش رژيم صهيونيستي و ادامه پيدا کردن حملات راکتي و موشکي به شمال و عمق سرزمين‌هاي اشغالي، گواهي بر اين مسئله‌ است که ساختار فرماندهي حزب‌الله در مدت کوتاهي پس از شهادت فرماندهان و همچنين شهادت سيد حسن‌نصرالله، يک ساختار جديد و سازماندهي شده از فرماندهان ارشد و فرماندهان ميداني به منظور مديريت جنگ شکل گرفته است که تمام اين مسائل، در ذيل رهبري و مديريت جناب شيخ نعيم قاسم رخ داده است.

اين ترميم ساختار فرماندهي پس از پايان جنگ و در طي يک‌سال گذشته به شکل کامل و مستمر ادامه داشته است و اکنون مقاومت لبنان با يک ساختار جديد از فرماندهان ارشد همراه با تجارب نبرد در سوريه، يمن و همچنين تجارب بدست‌ آمده از جنگ‌هاي مدرن‌، آماده مقابله با هرگونه تجاوز مجدد از سوي ارتش رژيم صهيونيستي است.

شيخ نعيم قاسم، در مصاحبه‌اي با شبکه المنار در اين رابطه بيان کرد که ظرف چند روز پس از شهادت يکي از فرماندهان ارشد (سيد هاشم صفي‌الدين) ساختار فرماندهي تکميل شده و مديريت عمليات به‌طور منظم از سر گرفته شد.

نعيم قاسم گفت: مديريت جنگ «بر اساس ساختار و چارچوب حزب» پيش رفت و تاکيد کرد که گرچه اتهاماتي درباره نقش ايراني‌ها مطرح مي‌شد، واقعيت اين بود که قواعد و شيوه‌هاي حزبي محور تصميم‌گيري بوده‌اند.

لازم به ذکر است که رسانه‌هاي عبري زبان نيز با اذعان به بازسازي ساختار فرماندهي حزب‌الله، صراحتا به اين مسئله اشاره مي‌کنند که مقاومت لبنان نه تنها آسيب خود را ترميم کرده است، بلکه ارتش اين رژيم اکنون با ساختاري ناشناخته از فرماندهان جديد مواجه است.

3) مقابله با توطئه‌هاي داخلي به منظور تضعيف حزب‌الله و مسئله خلع سلاح مقاومت

همزمان با آغاز تجاوزات رژيم صهيونيست به لبنان، عوامل و مزدوران اين رژيم در لبنان که با هدف ايجاد آشوب و درگيري‌ داخلي به منظور مشغول کردن حزب‌الله مجددا فعال شده بودند، تبديل به يک چالش جدي براي مقاومت شدند.

همکاري با رژيم صهيونيستي به منظور انجام عمليات‌هاي امنيتي در سطح ميداني تا مطرح کردن پروژه خلع سلاح حزب الله در عرصه سياسي. اين مسئله که با حمايت جدي عربستان سعودي، آمريکا و همچنين رژيم صهيونيستي بود، تبديل به يک عرصه منازعه جدي در زمان جنگ و خصوصا پس از پايان جنگ در کشور لبنان شد.

جرياني که با حمايت غرب، آمريکا، رژيم صهيونيستي و سعودي به دنبال تضعيف حزب‌الله بود، با به قدرت رساندن مهره‌هاي آمريکايي - سعودي، پروژه گسترده و جدي را براي خلع سلاح حزب‌الله آغاز کرد که با واکنش جدي و قاطع دبيرکل اين جنبش، شيخ نعيم قاسم و اقدامات وي به منظور مقابله با اين طرح مواجه شد.

دبيرکل حزب‌الله لبنان پيشتر در اين رابطه گفت: واشنگتن فشارهاي خود را ادامه داد تا با سياست آنچه را به زور نتوانست اسرائيل به دست آورد، محقق سازد. ما پيش مي‌رويم و بازسازي مي‌کنيم و براي هرگونه دفاع در برابر دشمن اسرائيلي آماده‌ايم. ما خواهان حفظ وحدتِ ملي هستيم، اما بايد در يک سنگر واحد عليه دشمنِ اسرائيلي قرار بگيريم. اجازه نخواهيم داد که خلعِ سلاح انجام شود و براي جلوگيري از اجراي آن به رويارويي‌اي کربلايي وارد خواهيم شد.

شيخ نعيم قاسم در سخناني ديگر نيز در اين رابطه عنوان کرد: به دنبال خلع سلاحي هستيد که آزادي بخش بوده است؟ از سلاحي که ما از دشمن مصون مي دارد دست نخواهيم کشيد. اجازه نخواهيم داد که اسرائيل رها شود و در کشور ما جولان بدهد. سلاح روح، شرف، سرزمين و کرامت ماست.

به اذعان سران و تحليلگران صهيونيست، در حال حاضر هيچ قدرتي در لبنان توانايي رويارويي و خلع سلاح حزب الله را ندارد که اين مسئله شکست پروژه آمريکايي - صهيونيستي را آشکار مي‌کند.

ايستادگي شيخ نعيم قاسم در مقابل زياده‌ خواهي‌هايي آمريکا، عربستان سعودي و رژيم صهيونيستي در رابطه با خلع سلاح مقاومت و مديريت صحنه ميداني به منظور به حاشيه کشاندن اين مسئله، يکي از مهم ‌ترين اقدامات وي در جهت جلوگيري از آسيب به حزب‌الله و دستيابي رژيم صهيونيستي به اهداف خود بود، اهدافي که صهيونيست‌ها در جريان نبرد ميداني نتوانستند به آن دست يابند.

4) ايجاد انسجام مجدد اجتماعي و سياسي در ميان حاميان مقاومت (شيعيان و غير شيعيان)

يکي از مهم ترين‌ اقداماتي که دبيرکل حزب الله پس از پايان جنگ و طي يک‌سال گذشته به منظور تقويت جايگاه مقاومت انجام داده است، پيگيري‌هاي مختلف به منظور سر و سامان داد وضعيت اجتماعي و سياسي پايگاه حاميان حزب‌الله در ميان شيعيان و گروه‌هاي غير شيعي است. از مشارکت در ساخت منازل آسيب ديده تا اعطاي کمک‌هاي مالي به منظور جبران بخشي از خسارت‌هاي وارد شده در جنگ و سرکشي شيخ نعيم قاسم از خانواده‌هاي شهدا.

پايگاه حاميان حزب‌الله که پس از جنگ تحت فشار شديدي قرار داشت، با مديرت شيخ نعيم قاسم به سطحي از هماهنگي سياسي و اجتماعي رسيد که در انتخابات شهرداري‌هاي لبنان که پس از جنگ برگزار شد، به يک پيروزي چشم‌گير و دور از انتظار بسياري از کارشناسان و تحليلگران دست يافت، به گونه‌اي که مقاومت لبنان به لحاظ جايگاه سياسي، شاهد ارتقاء چشم‌گيري بود.

همچنين، حضور آحاد مردم لبنان در خيابان‌ها به منظور حمايت از حزب الله لبنان و محکوم کردن طرح خلع سلاح مقاومت، نماد ديگري از ايجاد انسجام اجتماعي و سياسي پس از جنگ بود که با رهبري و مديرت شيخ نعيم قاسم تحقق پيدا کرد.

لازم به ذکر است که به گفته منابع مرتبط با حزب‌الله، در زمان حيات شهيد سيدحسن نصرالله، دبيرکل فقيد اين جنبش، پيگيري و مديرت مسائل مربوط به تحولات سياسي و اجتماعي لبنان، از سوي شهيد نصرالله به جناب شيخ نعيم قاسم واگذار شده بود و از اين رو، جناب نعيم قاسم، سابقه و تجربه قابل توجهي در اين زمينه داشته و دارد.

5) بازسازي بخش‌هاي آسيب ديده توان تسليحاتي

از جمله اقدمات دبيرکل حزب‌الله پس از پايان جنگ، بازسازي مراکز توليد تسليحاتي و برقراري مجدد خطوط تامين سلاح و ساير ادوات نظامي است که در زمان جنگ مورد آسيب واقع شده و يا قطع شدند. در همين رابطه، منابع عبري زبان و غربي با اشاره به ترميم آسيب‌هاي وارد شده به ساختار فرماندهي و نظامي مقاومت لبنان، به بازيابي توان تسليحاتي مقاومت نيز اذعان کرده و زرادخانه موشکي حزب‌الله را همچنان يک تهديد جدي براي رژيم صهيونيستي عنوان مي‌کنند.

به گفته منابع عبري زبان، اگرچه با سقوط دولت سوريه به دست تروريست‌هاي مورد حمايت دولت اردوغان شرايط براي محور مقاومت به منظور کمک به حزب‌الله نسبت به قبل سخت تر شده است، اما هيچ‌گاه مسير ارسال تدارکات نظامي به آن بسته نشده و جريان ارسال سلاح به مقاومت از نقاط مختلف همچنان ادامه دارد.

6) تغيير تاکتيک و راهبرد جديد به منظور آمادگي براي مقابله با تجاوز مجدد رژيم صهيونيستي

از جمله اقداماتي که در ذيل مديرت شيخ نعيم قاسم به منظور آمادگي مجدد براي تقابل با رژيم صهيونيستي در يک سال گذشته صورت گرفته است، استفاده از تجارب جنگ قبل به منظور تغيير تاکتيک مقابله با تجاوزهاي احتمالي در آينده است.

در همين رابطه، شيخ نعيم قاسم، دبيرکل حزب‌الله گفت: به درد آوردن دشمن، هدفي واقعي و دست‌يافتني است، اما تحقق آن بستگي به درک درست شرايط، ارزيابي موقعيت و شيوه عمل دارد. از سال 2006 تا 2023، بازدارندگي در برابر رژيم صهيونيستي بر پايه مانور قدرت بود. اين روش در زمان خود، کارآمد و مفيد واقع شد.

او در ادامه افزود: اکنون ما رويکرد و تاکتيکي متفاوت داريم. برعکس گذشته، ديگر قدرت خود را صرفا به نمايش نمي‌گذاريم و حتي مدعي نيستيم که چنين قدرتي در اختيار داريم. ما به‌صورت واقع‌بينانه عمل مي‌کنيم و به اندازه نياز و بر اساس اهداف خود، قدرت لازم را داريم.

در طول سال گذشته (از اکتبر 2024 تا اکتبر 2025)، حزب‌الله لبنان تحت رهبري شيخ نعيم قاسم، که پس از شهادت سيد حسن نصرالله و هاشم صفي الدين به عنوان دبيرکل انتخاب شد، با چالش‌هاي بي‌سابقه‌اي روبرو بود.

اين دوره، که با تشديد درگيري‌ها با رژيم صهيونيستي، از دست دادن رهبران کليدي و فشارهاي داخلي و بين‌المللي همراه بود، حزب‌الله را به مرزهاي بحران رساند، اما همزمان نشان داد که اين جنبش با مديريت قاسم توانسته است از بحران‌هاي داخلي و خارجي، سياسي و امنيتي عبور کند و خود را براي مراحل آتي، از جمله نبرد احتمالي جديد با رژيم صهيونيستي با رويکرد و راهبردي جديد، بازسازي کند.