الزامات تثبيت کريدور قزاقستان- ايران- ترکيه

علي ضيايي با بيان اينکه ايران در آستانه احياي راه ابريشمي باستاني است، اظهار داشت: با احداث کريدور ترانزيتي ريلي قزاقستان-ايران-ترکيه گشايش‌هاي اقتصادي زيادي رخ مي‌دهد.

‌وي با اشاره به حرکت اولين قطار کانتينري با محموله گوگرد در اين خط ترانزيتي از مبدأ قزاقستان افزود:‌ اين قطار 27 خرداد وارد ايران شد، پيش از اين مذاکراتي بين ايران و قزاقستان براي احياي اين کريدور  انجام شده بود؛ اين قطار اصطلاحاً «تست‌ران» که در حال عبور از ايران است، حاصل و نتايج آن مذاکرات است.

اين کارشناس اقتصاد ترانزيت تأکيد کرد: برقراري اين کريدور ترانزيتي ضروري بود و از بدو تنش بين روسيه و اوکراين، اين مطالبه وجود داشت که راه‌آهن ايران و قزاقستان زودتر به اين تفاهم برسند.

ضيائي گفت: البته بخشي از اين خط ريلي پيش از اين افتتاح شده بود يعني حاصل کار چندين ‌ساله است، اين کريدور قدم به قدم ايجاد شده بود و ‌براي اولين‌بار اين مسير کريدور و محموله که در اين مسير قرار گرفت از ايران عبور کرد،  سال گذشته اين کريدور را به صورت کالاي وارداتي داشتيم، يعني کالاي صادراتي چين به ايران در چند مقطع به صورت تمام ريلي از همين مسير عبور کرد و البته ‌مسير مورد اشاره تفاوت کوچکي داشت و آن اين بود که از ازبکستان هم عبور مي‌کرد، از مرز بين چين و قزاقستان کالا وارد قزاقستان مي‌شد و سپس به ازبکستان و ترکمنستان مي‌رسيد و از مرز سرخس وارد ايران مي‌شد، اغلب محموله‌ها هم قطعات خودرو بود. 

وي اضافه کرد: اما پس از مدتي (حدود چهار سال پيش) اين مسير (مسير واردات ايران از چين) از کار افتاد، نرخ‌گذاري‌هاي جديد، مسائل اقتصادي و تجاري موجب شد که اين مسير امتداد پيدا نکند. ‌

اين کارشناس اقتصاد ترانزيت ادامه داد: از تقريباً يکي دو ماه گذشته شاهد اين بوديم که پس از جنگ روسيه و اوکراين اصلي‌ترين کريدور بين چين و اروپا از کار افتاد زيرا اروپا روسيه را تحريم کرد و بسياري از محموله‌ها از روسيه عبور نکردند و نوع خاص تحريمي که اعمال شده بود موجب شد که اين محموله‌ها عبور نکنند،  چندي پس از ‌شروع جنگ اوکراين و روسيه، اين‌ دغدغه مطرح شد که اين کالاها از اين پس از کجا عبور کند، در اين راستا دو گزينه اصلي مدنظر قرار گرفت؛  اولين گزينه‌ کريدور مياني بود،  ‌قزاقستان بار را به روسيه نمي‌دهد و از طريق خزر باکو و گرجستان به ترکيه مي‌فرستد و از آنجا به اروپا مي‌رود. همچنين دومين کريدور اصلي، کريدور ايران است که کالا از کشورهاي CIS از ايران وارد شود و سپس به ترکيه و اروپا برود.

ضيائي افزود: تقريباً اغلب تجار و فورواردرها سراغ کريدور مياني رفته‌اند با وجود آنکه راه صعب‌العبورتري دارد و مسير دريايي هم در ميان خط قرار دارد و بايد به صورت  ترکيبي بار حمل شود، استقبال بيشتري شد.

وي ادامه داد: البته برخي رسانه‌هاي خارجي مدعي هستند شايد تحريم ايران موجب شده است که استقبال از کريدور مياني انجام شود در صورتي که در همين شرايط تحريم، بسياري از کالاهاي ترانزيتي از خاک ايران عبور مي‌کند، اما فورواردها و تجار خارجي چندان با اين واقعيت آشنا نيستند.

اين کارشناس اقتصاد ترانزيت اضافه کرد: کريدور مياني تقريباً به حد اشباعي رسيده است ظرفيت زيادي ندارد و آمادگي پذيرش اين حجم بار را هم نداشت که از روسيه منتقل شود به همين دليل کشورها و صاحبان کالا به دنبال کريدورهاي جايگزين هستند که يکي از اين کريدورهاي جايگزين مي‌تواند ايران باشد. البته به دليل برخي شرايط تحريم شايد اين کريدور چندان مطرح نباشد و به همين دليل ضرورت دارد ايران خود براي اين کريدور بازاريابي کند.

ضيائي افزود: البته کريدور مياني نيز همين شرايط را دارد و کشورهاي دخيل در اين کريدور نظير آذربايجان بسيار پرتلاش به دنبال جذب بار هستند و تلاش آنها تا حدي تحسين‌برانگيز است ولي خب ما کمتر تلاش داشته‌ايم.

اين کارشناس اقتصاد ترانزيت گفت: به هر حال قطاري که از قزاقستان وارد ايران شد ‌درواقع گشايشي در اين موضوع ايجاد مي‌کند،  ‌پس از حدود سه ماه عقب افتادگي شديد در جذب بار ترانزيتي شرق - غرب در ايران، اين کريدور نويدبخش خواهد بود.

وي تأکيد کرد: البته فقط عبور همين يک قطار کافي نيست چون فقط به عنوان قطار تست‌ران عبور مي‌کند، پيش از اين تستران‌هاي زيادي داشته‌ايم که عبور کرده‌اند اما متوقف شده‌اند، نظير کريدور ITI يا کريدور ترکيه به کشورهاي حوزه خليج فارس.

ضيائي اضافه کرد: به شرطي اين خط ريلي، کريدور ناميده مي‌شود که تردد در آن ادامه يابد و بايد از همين چند روز آينده حداقل هفته‌اي يک تا دو قطار از اين ميسر ريلي عبور کند و به حجم روزي يک قطار برسيم و سپس به سراغ افزايش ظرفيت برويم و آن زمان است که مي‌توان به اين خط، کريدور گفت و سراغ ظرفيت‌هاي چند ده ميليون تني رفت. 

اين کارشناس اقتصاد ترانزيت افزود:‌ درست است که عبور قطار مذکور يک موفقيت ترانزيتي براي ما حساب مي‌شود، اما نبايد فقط به همين قطار قانع بود و بايد نقطه آغازي باشد به سمت اصلاح سريع فرايند ترانزيتي، از سوي ديگر نبايد صرفاً دنبال مذاکره و باز کردن کريدور باشيم، ‌مذاکره و ديپلماسي اقتصادي بسيار مهم است، ‌بايد فرايند گمرکي ما به کل اصلاح شود فرايندهاي مرزي ما بايد در آن کاملاً‌ بازبيني صورت گيرد و مديريت ريلي صحيح داشته باشيم تا شاهد تثبيت اين کريدورها باشيم.

وي اضافه کرد: اين ماه‌ها براي ما بسيار راهبردي است، فرصت‌هاي ويژه ترانزيتي حاصل از تنش روسيه و اوکراين براي ما فراهم شده و بايد حتماً قدر بدانيم، چند دهه‌ پيش همچنين اتفاقاتي رخ داد و ما از آن ظرفيت‌ها استفاده نکرديم. امروز اين فرصت ايجاد شده و اميدواريم استفاده کنيم.

ضيائي تأکيد کرد: کريدورها بايد باز و مانع‌زدايي شود، ضمن آنکه تثبيت و گسترش کريدورها در دستور کار قرار گيرد و حتماً اين چهار فرايند بايد نصب‌العين مسئولان مرتبط بلندپايه ترانزيتي در کشور باشد.

کارشناس اقتصاد ترانزيت اضافه کرد: مسوولان ترانزيتي کشور بايد با ابعاد مختلف بحث را پيگيري کنند چون ترانزيت موضوعي چند وجهي است، بايد مانع‌زدايي و تثبيت در دستور کار قرار گيرد ضمن آنکه گسترش ترانزيت در دستور کار باشد.

پيش از اين و در نشست روساي جمهور دو کشور ايران و قزاقستان، تفاهم‌نامه‌اي منعقد شد مبني بر اينکه کريدور ترانزيتي ريلي قزاقستان-ايران-ترکيه راه‌اندازي شود.

در اين راستا اولين قطار کانتينري با محموله گوگرد در اين خط ترانزيتي از مبدأ قزاقستان حرکت کرد و روز 27 خرداد امسال به ايستگاه راه‌آهن تهران رسيد، اين قطار حامل 24 دستگاه واگن بود که 48 دستگاه کانتينر 20 فوت را حمل مي‌کرد.

دوم خرداد امسال بود که هيات بلند پايه‌اي از کشور قزاقستان با حضور معاون نخست وزير و وزير همگرايي و تجارت و همچنين رئيس راه آهن اين کشور با سيد ميعاد صالحي، ‌مديرعامل شرکت راه‌آهن، ‌ديدار و گفت‌وگو کردند.

منبع: فارس