«ناتو خاورميانه»؛ بازي جديد آمريکا و اسرائيل در منطقه

در وهله نخست تحليلگران با توجه به مطالبي که رسانه‌هاي عبري و غربي منتشر کرده‌اند، بر پرونده عادي‌سازي روابط عربستان و اسرائيل متمرکز شده و اعلام کردند که اين پرونده مهمترين محور دستور کار سفر بايدن به رياض و تل‌آويو است.

 به گزارش الف، البته هرچند که بحث توافق سازش ميان سعودي‌ها و صهيونيست‌ها همواره در محافل آمريکايي‌ها مطرح بوده و قطعا بايدن در سفر به عربستان و فلسطين اشغالي مجددا به آن خواهد پرداخت اما نمي‌توان اين پرونده را به عنوان اصلي‌ترين محور سفر بايدن به منطقه قلمداد کرد. به ويژه اينکه به گزارش رسانه‌هاي اسرائيلي و نيز آمريکايي عادي سازي عربستان و اسرائيل يک پروسه طولاني بوده و انتظار مي‌رود در جريان سفر بايدن پيشرفت‌هايي در اين زمينه صورت بگيرد و به مرز صدور مجور رسمي از جانب عربستان براي عبور پروازهاي اسرائيلي از آسمان اين کشور برسد. اما امضاي توافق رسمي هنوز مطرح نيست و شرايط منطقه‌اي و نيز اوضاع داخلي عربستان اين اجازه را نمي‌دهد.

اما در ميان گزارش‌هاي غربي اخباري مبني بر تصميم آمريکا جهت ايجاد يک ائتلاف نظامي در خاورميانه منتشر شده است؛ به اين صورت که واشنگتن به دنبال ايجاد يک وضعيت هماهنگي مشترک ميان متحدان خود در خاورميانه از طريق يک اتاق عمليات ويژه براي سيستم‌هاي راداري در پدافند هوايي است؛ به گونه‌اي که متحدان آمريکا در خاورميانه در زمينه دفاعي به يکديگر متصل شوند.

بايدن در سفري که به منطقه خواهد داشت قصد دارد در اجلاس شوراي همکاري خليج فارس نيز حاضر شود و درباره تشکيل ائتلاف مذکور با حکام عرب صحبت کند. در اين ميان «عبدالله دوم» پادشاه اردن که روابط نزديکي با دولت آمريکا دارد و به عنوان نخستين رهبر عربي بعد از روي کار آمدن بايدن در کاخ سفيد به ديدار او رفت، اعلام کرده که از تشکيل يک ائتلاف در خاورميانه تحت عنوان «ناتو خاورميانه» حمايت مي‌کند و از کشورهاي عربي مي‌خواهد که به آن بپيوندند.

اصطلاح ناتو خاورميانه يادآور پروژه‌هايي همچون «ناتو عربي» يا «ناتو عربي-اسرائيلي» است که در دهه‌هاي گذشته مطرح شده بود و هيچ کدام به نتيجه نرسيد. پيش از اين «دونالد ترامپ» رئيس جمهور سابق ايالات متحده در سال 2017 درباره طرحي براي ايجاد يک ائتلاف خاورميانه‌اي به بهانه مبارزه با تروريسم صحبت کرده و قرار بود اين طرح ظرف يک سال اجرايي شود.

کاملا واضح بود که هدف از اين پروژه مقابله با نفوذ ايران در منطقه و به طور کلي تحريک کشورهاي عربي عليه محور مقاومت است، اما اين طرح در همان مرحله ابتدايي باقي مانده و هرگز اجرا نشد. بحث تشکيل ناتو عربي-اسرائيلي نيز از حدود 5 سال پيش بارها توسط آمريکايي‌ها و صهيونيست‌ها مطرح شده که در چارچوب يک ائتلاف منطقه‌اي عليه ايران است و اخيرا «نفتالي بنت» نخست‌وزير رژيم صهيونيستي و «بني گانتس» وزير جنگ اين رژيم و ساير مقامات صهيونيست بارها درباره آن صحبت و بر لزوم تشکيل چنين ائتلافي تاکيد کرده‌اند.

بنابراين اسرائيلي‌ها سفر بايدن به منطقه را فرصت مناسبي براي طرح مجدد اين پروژه و تشکيل يک ائتلاف جامع عليه ايران مي‌دانند. آنها اميدوارند که در پي تشديد تحرکات براي عادي سازي عربستان با اسرائيل، تشکيل يک ائتلاف عربي-اسرائيلي ضد ايران نيز محقق گردد.

اما واقعيت آن است که احتمالا بحث درباره ائتلاف خاورميانه‌ در حد همان ائتلاف نظامي معمول کشورهاي عربي با آمريکا باقي بماند و اين ائتلاف مسئله جديدي نيست، بلکه واشنگتن از دهه‌ها قبل با متحدان خود در خاورميانه همکاري‌هاي استراتژيک نظامي داشته و اغلب اين کشورها در هماهنگي با يکديگر بوده‌اند. از طرف ديگر با توجه به سياستي که حاکمان عرب به ويژه در حوزه خليج فارس پيش گرفته‌اند، هيچ يک از آنها به دنبال تنش‌آفريني جديد نظامي نيستند. به ويژه اينکه کشورهايي همچون امارات و عربستان هنوز از پيامدهاي جنگ فرسايشي يمن رها نشده‌اند.

همچنين از يک سال گذشته شاهد تحرکات مداوم اين کشورها براي نزديکي به ايران بوده‌ايم و علاوه بر پيشرفتي که در مناسبات تهران و ابوظبي ايجاد شده، سعودي‌ها نيز در تلاشند تا روند مذاکراتشان با تيم ايراني به نتايج مطلوب برسد. بنابراين عربستان به خوبي مي‌داند هر تحرک مشکوک عليه تهران به معناي بازگشت اختلافات به نقطه صفر و ايجاد تهديدات جديد است.

با توجه به اين موارد انتظار مي‌رود که طرح موسوم به ناتو خاورميانه نيز همانند ناتو عربي و ناتو عربي-اسرائيلي در نطفه خفه گردد يا دست کم اهداف اين طرح، آنگونه که صهيونيست‌ها مي‌خواهند محقق نخواهد شد.